Un mundo desigual e violento

A principios de febreiro tres membros da Asociación Sinenomine (Mercedes, Lois e eu mesmo) fomos convidados polo CEFORE de Lalín a falar de Cine e Actualidade, dentro dun curso sobre Cine e Historia. Para introducir a nosa intervención escribimos un texto breve sobre a nosa visión do estado do mundo na actualidade (tédelo ao final da presentación) e a importancia de introducilo nas aulas de Secundaria e Bacharelato, cos filmes como ferramenta didáctica clave para a aprendizaxe deste mundo, que nós cualificamos como desigual e violento. Para ilustrar a introdución elaboramos unha presentación en viñetas e algunha outra imaxe, a maioría de Eneko, que consideramos moi suxestivas.

Open publication - Free publishing - More violento

Conflito de Darfur

O conflito nesta rexión ao oeste de Sudán iniciouse en febreiro do 2003, pero as raíces deste conflito de culturas (por unha banda a cultura árabe e polo outro, a cultura africana) teñen unha orixe. A rexión de Darfur sufriu unha seca crítica que causou a morte de preto de 95.000 persoas entre os anos 1983 e 1984. Por isto os africanos granxeiros (máis sedentarios) culparon aos árabes, quenes explotaban as áreas fértiles da rexión co pastoreo. Isto fixo que os árabes se armaran, coa axuda do goberno de Libia, para defenderse dos africanos.

Os rebeldes de etnia africana liderados pola Fronte de Liberación de Darfur(DLF), atacaron en 2003 a unha guarnición do exército sudanés, ademáis destruíron varios bombardeiros e helicópteros e mataron a 75 soldados e capturaron a 32. Despois deste ataque o goberno sudanés creo os Yanyauid. Estes eran pastores árabes da tribo Baggara recrutados para formar un exército paramilitar.

Esta acción por parte do goberno cambio o rumbo do conflito e obrigou aos rebeldes da Fronte de Liberación de Darfur (DLF) a retirarse. Durante estes combates miles de persoas foron asasinadas e millóns foron desprazadas. A crise empezou a ser tomada en serio no momento en que máis de 100.000 desprazados non-árabes cruzaron a fronteira sudanesa con Chad para refuxiarse. As milicias Yanyauid perseguían a estes refuxiados e enfrontáronse con forzas do exército de Chad. O conflito foi catalogado por observadores internacionais como unha limpeza étnica, polo feito de que os únicos pobos atacados eran africanos.

En abril do 2004, o goberno de Chad pediu un cesamento ao lume entre o goberno sudanés e as milicias rebeldes, algo que foi ignorado. En decembro do 2005 o pobo fronteirizo de Adre (Chad) foi atacado. Chad inmediatamente culpou ao goberno sudanés e declaroulle a guerra a Sudán. Inmediatamente a Unión Africana de Nacións enviou 7.000 soldados, que tiveron que ser apoiados por case 20.000 efectivos das Nacións Unidas, para, en teoría, manter a paz.

Este conflito, caracterizado de limpeza étnica, debe ser detido, xa que causou a morte de máis de 400.000 mil persoas e obrigou a centos de miles a converterse en refuxiados e fuxir a países veciños. Actualmente, nos campos de refuxiados, a xente vive en moi malas condicións e en mal ambiente porque a delincuencia aumenta e é moi difícil levar axuda debido a que en moitas ocasións atacan aos envíos de víveres.

Sámer Abdulkader Sande (4ºA)

O xenocidio de Ruanda (1994)

O chamado xenocidio de Ruanda ocorreu entre abril e maio de 1994, cando os hutus pretenderon exterminar aos seus veciños tutsi, minoritarios. Morreron entre medio e un millón de persoas, a gra maioría tutsis e hutus moderados. Considérase o terceiro xenocidio do s. XX, despois do Xenocidio Armenio durante a I Guerra Mundial e o Holocausto xudeu e xitano na II Guerra Mundial. Considéranse xenocidios os actos “cometidos coa intención de destruír, en todo ou en parte, un grupo nacional, étnico, racial ou relixioso como tal”.

Campo de refuxiados de Goma (Zaire)

O plan xenocida comezara xa en 1993, cando o goberno controlado polos hutus pretendeu realizar un censo no que todos os habitantes do país debían declarar a tribo á pertencían. Pouco despois de realizar o censo comezou a masacre de tutsis no norte do país.

Os extremistas hutus chegaron a derrubar o avión do presidente, da mesma etnia. O asasinato de Habyarimana foi a escusa para comezar a matanza. As instrucións transmitíanse por radio, animando aos escuadróns da morte (os Interahamwe, os que loitan xuntos), que estaban apoiados polo Exército.

As forzas da ONU estaban no país, pero os cascos azuis non fixeron nada para parar a masacre, limitáronse a protexer aos brancos que vivían na capital, en Kigali. O que si chegaron foron as imaxes aos fogares occidentais provocando unha forte e fugaz onda de solidariedade. Pero as grandes potencias permaneceron impasibles ante o xenocidio, incumprindo as leis internacionais, unha vergonza. Cando se decidiron a actuar xa era demasiado tarde.

Despois do xenocidio aproximadamente 700.000 persoas fuxiron de Ruanda cara a Zaire. Entre eles, soldados e membros das milicias hutus, que pretendían escapar da vinganza dos tutsis despois de que se instalara un goberno en Ruanda controlado por estes. Nos campos de refuxiados, nunhas condicións penosas, continuaron as matanzas e as violacións das mulleres nos anos seguintes, misturadas coas guerra polo control dos minerais do leste do Congo.

A pesar do aterrecedor número de mortos deses 100 días de vergonza, moitas máis persoas morreron e seguen morrendo hoxe nos campos de refuxiados como consecuencia do acontecido nos primeiros anos noventa. Calcúlase que a morte de civís na rexión dos Grandes Lagos é a maior desde a Segunda Guerra Mundial.

(...)
Si, fun a Ruanda, pero Ruanda está tamén en min. Os refuxiados repartíronse por todo o mundo, levando consigo o sangue e a cólera dos mortos abandonados.
E eu teño medo cando escoito falar no meu país de pertenza ou non pertenza. Dividir. Educar aos estranxeiros. Inventar a idea rexeitamento. Como se aprende a idea da identidade étnica? De onde xorde este medo ao Outro que conduce á violencia?
Un día a vida cotiá bórrase para dar paso ao caos. Onde se agochaba a semente do odio? Na noite da cegueira absoluta, que tería feito eu se me vira no medio da engrenaxe da masacre? Teríame resistido á traizón? Tería sido covarde ou valente? Tería matado ou teríame deixado matar?
Ruanda está en min, en ti, en nosoutros.
(...)

La sombra de Imana, de Veronique Tadjo. El Cobre 2003 (pax. 49)

Tania Caeiro

Camino a Guantánamo, Unidade Didáctica

Camiño a Guantánamo UD

'Voces robadas': “mentres siga existindo unha Anna Frank en Bosnia, Afganistán ou Iraq quererá dicir que sigue habendo guerras no mundo”

As palabras dunha das autoras, Zlata Filipovic, titulan este artigo sobre un libro realmente impresionante e necesario, neste día que, moitas veces de xeito rutineiro, adicamos à Paz. Voces robadas recolle unha selección dos diarios de nenos e rapaces que sufriron a guerra, desde a Primeira Guerra Mundial ata Iraq.

A biografía de Zlata é un exemplo das consecuencias da barbarie da que non somos capaces de saír. Máis de corenta guerras enchen o mundo de traxedias como as que relatan as vítimas neste libro. Nacida en Saraievo, o seu diario escrito durante a Guerra de Bosnia converteuse nun éxito de vendas, con tan só 13 anos. O diario salvou da guerra a ela e a súa familia. Coa axuda de Unicef puideron exiliarse en París. Ata puido estudar, pero como ela di: “cambiaría os meus estudos en Oxford e o recoñecemento internacional por ter tido unha infancia normal, con amigas e deberes nos colexios”. O seu encontro con Melanie Challenguer, escritora e autora da adaptación do diario de Anna Frank para a ópera ‘Annelies’, levounas a colaborar na creación de ‘Voces robadas’, editado en España por Ariel no 2007.

Durante tres anos recompilaron os diarios escritos por menores de 20 anos durante a Primeira Guerra Mundial, a II Guerra Mundial, Vietnam, a intifada palestina, a guerra dos Balcáns ou a de Iraq. Un dos obxectivos das autoras é que o libro se converta en materia de estudos nos colexios. Como di Zlata, colaboradora de Amnistía Internacional: “os nenos deben aprender a historia desde o punto de vista humano, non como algo teórico, só con datas, nomes de lugares e cifras de mortos”.

26 de marzo do 2003

A noite do mércores foi moito peor que a anterior. Desde as dúas ou tres da madrugada, non o sei exactamente, comezaron a escoitarse explosións que duraron ata o mediodía do xoves; todo este tempo estivemos na mesma habitación, sen saber o que estaba pasando fóra. Nun momento de calma, aínda que sabemos que a calma non é un estado permanente e que sempre precede á tormenta, saímos ao xardín a respirar un pouco de aire fresco. Os veciños dixéronnos moitas cousas. Informáronos de que a voz que ouvimos a iso da cinco ou seis da mañá era a voz dunha veciña que gritaba despois de ser alcanzada polos disparos dos francotiradores americanos. Cando a escoitamos, o meus tres irmáns querían saír para saber quen berraba, pero o Señor estábaos protexendo e non saíron. Dixéronnos que o exército norteamericano estaba ao final da nosa rúa (e a nosa casa é a derradeira da rúa) e que mataran a un dos veciños porque saíu para axudar a esa muller e saber o que nos pasara a nós. Pero os americanos non tiveron piedade porque creron que esa muller era un dos fedayeenes que andan polas rúas e calellas disfrazados con roupa negra ou de muller. Tamén nos dixeron que esa muller saíu da casa a aquela hora para pedir axuda, porque a súa casa caera enriba dela e dos seus fillos, pero os americanos disparáronlle. Logo outro home do veciñanza que tamén vive na casa de enfronte da nosa saíu para axudala e cribárono a balazos, como se fose choiva nunha noite clara. Unha bala deulle nas costas e saíulle por diante. Entón saíu á rúa un gran número de mozos da zona: a maioría deles resultaron feridos e algúns morreron. Ese día as rúas convertéronse nun lugar moi tráxico; é difícil describir esas rúas detidas na tristura, os berros e a traxedia; incluso o ceo berraba sangue ese día. É posible que despois de todo iso eu poida ser optimista ou sequera conserve a esperanza de seguir viva? A desesperación na que me atopo non é normal.

Entrada do diario de Hoda Thamir Jehad, Iraq 2003-2004, con 18-19 anos (pax. 323, 324)

Temos poder

Rosa Parks e Vivian Malone, un exemplo de dignidade

Rosa Parks foi unhas das mulleres que iniciou a loita dos descendentes dos escravos africanos para ver recoñecidos os seus dereitos como cidadáns. Cando tiña 42 anos, en 1955, negouse a ceder o seu asento, nun autobús público de Montgomery (Alabama), no profundo sur dos EE UU. O Sur que perdera a Guerra de Secesión en 1865, cando se aboliu a escravitude, pero que 100 anos despois aínda se negaba a tratar igual a brancos e negros.

Rosa era costureira de profesión, e militaba na Asociación Nacional para o Avance do Pobo de Color. Naqueles tempos os negros e negras en EE UU, pero sobre todo no sur, non podían compartir cos brancos os mesmos lugares públicos: escolas, restaurantes, salas de espera, baños públicos... Os autobuses estaban sinalados cunha liña: os brancos adiante e os negros detrás. A xente de color subía ao autobús, pagaba ao condutor, baixábase e subía de novo pola porta traseira.

O 1 de decembro de 1955 Rosa sentou nos asentos do medio, que podían usar os negros e as negras se ningún branco o solicitaba. Cando se encheu a parte dos brancos, o condutor ordenoulle, xunto a outros tres negros, que cederan o seu lugar a un mozo branco que acababa de subir. Os outros levantáronse pero ela permaneceu inmóbil.

“Mentres máis obedeciamos, peor nos trataban”, contou Parks nas súas memorias. “Aquel día estaba cansa, farta de ceder”. Pasou a noite no calabozo, acusada de perturbar a orde pública e pagou unha multa de 14 dólares. O caso transcendeu e deu pulo aos movementos polo fin da segregación.

Martin Luther King organizou unha serie de protestas contra a segregación nos autobuses, que durou 382 días. O caso Parks chegou ata o Tribunal Supremo que declarou a norma vixente nos autobuses contraria á Constitución estadounidense, que proclama iguais a todas as persoas. O goberno aboliu calquera tipo de discriminación nos lugares públicos, coa Lei que prohibía a discriminación racial de 1964.

Rosa Parks morreu no 2005, aos 92 anos, e continuou loitando toda a súa vida polos dereitos civís dos afroamericanos. Un exemplo de valentía e dignidade, que amosa como un xesto de rebeldía aparentemente pequeno de pode ter enormes consecuencias, facendo mellor a súa vida e a das persoas que a rodean.

Vivian Malone foi a primeira muller de raza negra que se matriculou na Universidade de Alabama, en 1963, en plena loita polos dereitos civís da poboación negra nos EE UU. Cando ela e outro estudante negro, James Hood, chegaron á Universidade o Gobernador do Estado de Alabama, George Wallace, impediulles a entrada e pronunciou un discurso racista. Despois de catro horas chegou a Garda Nacional e os estudantes puideron entrar.

Tivo que enfrontarse a moitas agresións racistas, pero aínda así graduouse en 1965. Foi a primeira muller de raza negra que conseguiu un título universitario en EE UU. Jones tiña que ir a clases escoltada pola policía e, cando entraba nunha aula, a maioría dos estudantes marchaba. Cando entraba nos bancos ocorría o mesmo. Tras conseguir o título de empresariais, traballou no Departamento de Xustiza na área de dereitos civís.

En 1996 Wallace pediulle perdón publicamente e no 2000 a Universidade concedeulle o Doutorado en Letras. Nunha entrevista afirmou: "síntome como unha muller privilexiada que tivo a honra de representar a todos aqueles que loitaban por causas xustas". Morreu no 2005.

Comprar, tirar, comprar

Comprar, tirar, comprar

Noite maldita

http://gl.wikipedia.org/wiki/A_noite_dos_cristais_rotos

Xudeus obrigados a lavar as rúas de Viena entre as burlas dos seus compatriotas austríacos

A noite dos cristais rotos ocorreu en Alemaña e en Austria a noite do 9 ao 10 de novembro de 1938. As SS (organización paramilitar do Partido Nazi ) prendeu a miles de xudeus e destruíu os seus negocios. Máis de 90 xudeus foron asasinados esa noite.

Na década de 30, moitos xudeus de orixe polaca que vivían en Alemaña. O venres 28 de outubro 1938, 20.000 deles foron secuestrados no medio da noite e brutalmente deportados pola Alemaña nazi á Polonia. O goberno polaco rexeitounos mais, ao final, os alemáns  convencéronos para que os admitisen.

O luns 7 de novembro, Herschel Grynszpan, un xudeu alemán que fuxira a Francia, despois de recibir unha carta da súa familia describindo as condicións horribles da deportación a Polonia, disparou a Vom Rath, secretario da embaixada alemá en París. Morreu na tarde do 9 de novembro.

Este asasinato foi o pretexto para iniciar o ataque contra os cidadáns xudeus en Alemaña e en Austria. Quixeron facer crer que o ataque fora espontáneo, pero en realidade foi preparado polo goberno alemán. O 9 de novembro, a crueldade comezou coa destrución de 1.574 sinagogas (practicamente todas as  de Alemaña), moitos cemiterios xudeus, máis de 7.000 tendas e 29 almacéns de xudeus. Máis de 30.000 xudeus foron detidos e internados en campos de concentración... Esta orxía de violencia explica que algúns alemáns que non eran xudeus foran asasinados simplemente porque "parecían xudeus".

Os acontecementos en Austria (anexionada por Alemaña en marzo, Anschluss), non foron menos terribles, a poboación xudía foi igualmente atacada. Mesmo se obrigou a moitos xudeus a fregar ás rúas mentres se rían deles, humillándoos.

Destruíron as propiedades, agredíronos nalgúns casos ata a morte, e aínda por riba impuxéronlle á comunidade xudía unha multa de mil millóns de marcos, acusándoos hipocritamente de seren responsables dos disturbios.

Unha noite difícil de esquecer, que anunciaba a traxedia da Solución Final e o Holocausto durante a II Guerra Mundial.

Laura Caeiro (4ºA)

EMPIRE STATE BUILDING

Obreiro no Empire
MÁIS FOTOS

O máis famoso edificio de Nova York, e dos máis coñecidos de todo o mundo, consta de 102 pisos, que o levan, antena incluída, aos 443 m. de altura. Parece un símbolo da modernidade pero en maio cumprirá 80 anos, xa que foi inaugurado o 1 de maio de 1931, tras tan só un ano e corenta e cinco días de construción, na que traballaron 3.400 obreiros, na súa maior parte inmigrantes europeos.

A famosa construción, de estilo Art Decó (moi en vigor na época na que se construía este rañaceos, pero que ten a súa orixe no París de primeiros do século XX, e que buscaba a elegancia, a funcionalidade e a modernidade) converteuse no edificio máis alto do mundo ata o ano 1972, cando se rematou a torre norte do World Trade Center, e, tras a tráxica destrución desta e da súa xemelga nos atentados do 11-S, o Empire State volveu ser o edificio máis alto da cidade e o segundo de Estados Unidos.

O edificio foi construído e inaugurado durante os tempos da Gran Depresión, o que levou a que non fose rendible durante case dúas décadas, xa que boa parte do seu espazo destinado a aluguer de oficinas permaneceu durante ese tempo baleiro.

Na actualidade, os seus propietarios, cun modelo de explotación parecido, veñen de facer importantes reformas de cara a lograr un 40% de aforro de consumo eléctrico no edificio, así como de contratar o subministro da electricidade total do edificio de fontes renovables (eólica na súa totalidade), co cal pretenden atraer a máis inquilinos. Iso si que é modernidade.

Aitor Campos Ramos (4ºA)

UNA MUJER EN BERLÍN: AS MULLERES, BOTÍN DE GUERRA

Una mujer en Berlín? Que interese pode ter ese título? A verdade é que soa a vacacións, a turismo. Pero se a ese título lle engadimos a data, abril, maio e xuño de 1945, as expectativas que podemos albergar antes de comezar a lectura cambian totalmente. Berlín, a capital do III Reich, está sendo ocupada polas tropas soviéticas, a derrota da tolemia nazi é total. O líder paranoico esgotaba os seus derradeiros días baixo terra: El hundimiento. A cidade só estaba habitada por mulleres, nenos, anciáns e desertores. Destrución, morte, fame e medo, moito medo.

Unha muller é a autora anónima deste fascinante e terrible diario, un refuxio para soportar as privacións físicas e morais da guerra. A escritura serviulle para sobrevivir en medio dunhas penalidades inimaxinables pero que se repiten a miúdo en calquera lugar do mundo onde os homes fan a guerra e converten as mulleres nun botín máis. Os soldados vencedores cren que teñen dereito a ese botín e, aínda máis, non só xustifican todos os abusos, senón que o consideran case coma un deber dos soldados. As violacións son tan naturais coma calquera outra operación militar: Grbavica: el secreto de Esma. Elas son unha posición máis que hai que tomar e, ao igual que se arrasan campos e cidades, destrúese tamén a dignidade das mulleres inimigas. Ninguén merece tanta humillación, tanta miseria.

En vellos cadernos e en follas soltas esta muller construíu unha crónica do horror que anos despois consentiu en publicar. É un gran libro, non só pola verdade que transmite cunha frialdade que nos fire, senón tamén pola súa calidade literaria. A lectura atrapa de tal maneira que, ás veces, ata esqueces que é un diario, de que está contando algo real (real como a guerra mesma), e convértese nunha ficción. Pero non, ese intento de fuxir non pode durar moito, e enseguida te golpea de novo o horror. Un horror que, como se di no Epílogo, conxela os sentimentos.

Sólo sé que quiero sobrevivir..., en contra de todo razonamiento, sencillamente como un animal.



"... Los alemanes habían infligido un daño terrible a Rusia; ahora les tocaba a ellos sufrir. Sus posesiones y sus mujeres estaban ahí a su disposición. Con en el consentimiento tácito de sus comandantes, el Ejército Rojo quedó libre de campar por sus respetos entre la población civil de las recién conquistadas tierras alemanas.

Siguiendo su ruta hacia el oeste, el Ejército Rojo practicó la violación y el pillaje (en toda la brutal extensión del término) en Hungría, Rumanía, Eslovaquia y Yugoslavia; pero sin duda fueron las mujeres alemanas las que se llevaron la peor parte. En 1945-1946 nacieron en la zona alemana ocupada por los rusos entre 150.000 y 200.000 niños rusos;, aunque esta cifra no incluye el incontable número de abortos, dado que muchas mujeres murieron junto a sus fetos no deseados. Muchos de los bebés que sobrevivieron engrosaron el creciente número de niños que quedaron huérfanos y sin hogar: las ruinas humanas de la guerra.

Sólo en Berlín había unos 53.000 niños perdidos al final de 1945 ....".

Postguerra: una historia de Europa desde 1945. Tony Judt, Taurus 2010 (pax. 45)

"... Los hombres trataban de prohibir a su regreso cualquier mención del asunto. Las mujeres descubrieron que, en tanto que ellas debían aprender a asumir lo que les había sucedido, los hombres de sus vidas no hacían muchas veces más que empeorar las cosas. Los que habían estado presentes a la sazón se avergonzaban de su incapacidad a la hora de protegerlas. Hanna Gertitz se entregó a dos oficiales soviéticos borrachos para salvar la vida de su esposo y la suya propia. Después -escribió- hube de consolar a mi marido y ayudarlo a recuperar el coraje. Lloraba como un niño.

(...)

... También se disparó la tasa de abortos. Se calcula que un 90 por 100 de las víctimas que quedaron encintas accabaron por interrumpir su embarazo, bien que esta cifra da la impresión de ser elevada en extremo. Muchas de las mujeres que llegaron a dar a luz abandonaron a los recién nacidos en los hospitales, lo que se debía por lo general al convencimiento de que sus maridos o prometidos nunca aceptarían su presencia en el hogar ...".

Berlín La caída 1945. Antony Beevor, Crítica 2002 (pax. 438,439)

Todos somos emigrantes

Open publication - Free publishing - More xeografia

Foto do ano de UNICEF, de Ed Kashi.

Unha foto do 2010 que nos remite a un conflito rematado? en 1975

Coñecemos máis da Guerra de Vietnam que da propia Guerra Civil pola colonización cultural ianqui (fotos, cine, televisión, xogos...). Coñecemos? Guerra Fría, Rota Ho Chi Min, My Lai, bonzos, tiro nas sens, Ofensiva do Te, La chaqueta metálica, El cazador, Apocalipsis Now... Un escenario de película... de horror.

Esta nena só ten nove anos, ten o rostro deformado polas secuelas dos axentes químicos que usaron as tropas de EE UU contra as persoas e as plantas. Hai 1,2 millóns de nenos discapacitados en Vietnam, moitos deles nas áreas rurais.

Unha bonita fotografía cun tema para non esquecer. A guerra continúa, ben o sabe esta nena que nin viu como 'remataba'. Putas guerras.

Máis fotos de Ed Kashi

A Segunda Guerra Mundial

A ii guerra mundial

View more presentations from Heladio Anxo Fernández.