luns, 26 de marzo de 2012

As armas, un espléndido negocio


¿Escasez? ¿Qué escasez?
En el caso del tráfico y venta de armas la indiferencia tiene consecuencias letales
¿Qué es lo que nunca falta? ¿Qué es lo que siempre parece haber en abundancia aun en los lugares más pobres o más remotos del mundo?
Armas.
¿Cuándo fue la última vez que supimos que una guerra, una insurgencia o un movimiento guerrillero cesó o amainó porque a una de las partes en el conflicto se le acabaron las balas?
Nunca.
Donde hay guerra siempre aparece el dinero, y donde hay dinero siempre aparecen las armas. Y no aparecen son solo en las guerras y donde hay dinero. Las armas también abundan en los lugares más miserables del planeta. En los centros urbanos donde reinan la escasez y la carestía, donde los bebes no tienen leche, los jóvenes no tienen libros y donde el hambre es una experiencia cotidiana, lo que nunca falta son las armas. Pistolas y revólveres, fusiles y metralletas, lanzagranadas y demás armas portátiles son trágicamente comunes en los barrios pobres del mundo.
También abundan en rincones donde no hay sino hambre, sed y muerte. En los pueblos y ciudades de Sudán o Yemen, en la selva de Colombia o en Sri Lanka, en las montañas del Congo, Afganistán o Chechenia falta de todo. Pero no armas. Armas que, cada año, causan 500.000 muertes.
El Small Arms Survey es una iniciativa del Centro de Estudios Internacionales de Ginebra que se especializa en el análisis de los mercados y las consecuencias del comercio internacional de las armas portátiles. Los investigadores del Survey estiman que hay 875 millones de esta clase de armas en circulación en todo el mundo, producidos por más de 1.000 empresas en más de 100 países, que participan en un mercado que mueve 7.000 millones de dólares al año. Los expertos están de acuerdo en que el principal obstáculo para reducir los estragos producidos por la proliferación de armas portátiles es la falta de información. El anonimato en la fabricación, compra y venta de las armas y el secreto en el destino, las cantidades y el tipo de armas que se comercializan hace más difícil la puesta en marcha de políticas públicas que puedan mitigar el problema, y lastran los esfuerzos internacionales necesarios para enfrentar una amenaza que no respeta las fronteras nacionales. Con el fin de la guerra fría y la aceleración de la globalización se intensificaron dos tendencias que complican aun más el trasiego de armas portátiles y el acceso a la información: la proliferación y la privatización.
Hoy hay más proveedores y compradores que antes y, crecientemente, ni vendedores ni compradores son los gobiernos o sus fuerzas armadas, sino clientes “privados” como insurgentes, guerrilleros, terroristas y bandas criminales.
El incremento de la oferta de armas es notable: antes, las empresas que fabricaban armas portátiles apenas alcanzaban varios centenares. Hoy son más de mil, y la cifra va en aumento. Antes, estaban radicadas en un número relativamente pequeño de países. Hoy están por todas partes. Antes eran apéndices de los gobiernos, aunque formalmente fuesen empresas privadas. Ahora, el control gubernamental o militar de la producción de armas se ha debilitado y hay empresas transnacionales que en la práctica operan de manera muy independiente de los gobiernos. Debido a ello, los compradores de armas portátiles actualmente cuentan con más proveedores que nunca para abastecerse.
Y del lado de la demanda también pasa lo mismo: el número de clientes y su apetito por las armas portátiles va en aumento. Paradójicamente, esto ocurre al mismo tiempo que las guerras entre países han disminuido (desde los años noventa, los conflictos armados entre naciones han declinado aceleradamente). Pero lo contrario ocurre con los conflictos dentro de los países, y hemos visto cómo han aumentado las guerras civiles, las insurgencias los enfrentamientos armados entre facciones políticas. La primavera árabe, por ejemplo, ha producido un shock de demanda en el mercado de armas portátiles. En Siria, antes de la crisis, un fusil Kaláshnikov (el AK-47) se podía conseguir por 1.200 dólares en el mercado negro; ahora cuestan más de 2.100 dólares.
Todo esto no quiere decir que los gobiernos y sus militares no sigan siendo los protagonistas fundamentales en el mercado internacional de armas portátiles. Estados Unidos y Europa son los principales productores y exportadores. Pero paradójicamente, también, son los gobiernos de estos países quienes más esfuerzos están haciendo por contener el boom mundial de este tipo de armamento. Estamos acostumbrados a la hipocresía en las relaciones internacionales. A veces su única consecuencia son aburridos discursos que no tienen mayores efectos. Pero en el caso de la indolencia de la comunidad internacional con respecto a la proliferación de armas portátiles, y de los países y empresas que se lucran con ellas, la indiferencia y la hipocresía tienen consecuencias letales.

venres, 23 de marzo de 2012

Quen mellor cun delincuente para explicar a crise


Quixera felicitar aos homes de prol da Fundación La Rosaleda, presidida polo ex-presidente da Xunta, Fernández Albor, pola súa agudeza á hora de buscar as causas da crise (saqueo). Quen mellor cun delincuente financeiro para explicar as causas do desastre?
Segundo a información de El Correo Gallego, hoxe mesmo Mario Conde 'o empresario e ex-presidente de Banesto (algo máis faría, digo eu) impartirá unha conferencia organizada pola citada Fundación que 'contará coa presenza de destacadas personalidades do ámbito económico, sanitario e social da comunidade. Presentado polo escritor Alfredo Conde (quen será este?) falará sobre as causas que levaron a actual crise que, segundo a súa análise, non é só económica senón de valores' (non é unha broma). Que brillantez a deste señor, unha crise de valores!!! e nós pensando só nos cartos!
Supoñemos que, e volvo citar El Correo, 'unha das persoas máis influentes do país nos oitenta' cunha traxectoria vital e profesional inmaculada, unha vítima do sistema: 'Despois virían varios procesos xudiciais, o cárcere e a caída en desgraza que lle levou a construír un novo eu' (sic) é o mellor exemplo que poden seguir as personalidades asistentes a súa charla para sacarnos do pozo. Si señor, así se constrúe un país. De aquí se sale, titúlase o libro que Mario Conde, co espírito empresarial do que carecemos os que non somos personalidades, aproveitará para vender na conferencia.
A esta non, pero se organizan outra co Dioni alí estarei. Seguro que é moito máis divertido e transmite máis valores.
Estamos en boas mans!!!
E aínda hai quen dubida participar na folga xeral do 29... manda carallo!

sábado, 17 de marzo de 2012

Enterrade o noso corazón en Ferrolterra


Podemos falar de alta diplomacia, mais o que fixo abanear a ditadura foi a clase obreira
“Non hai documento de cultura que non o sexa, ao tempo, de barbarie”. É unha deses pensamentos perturbadores, como estrelampos no medio do trebón, como grafitis feitos a gume de navalla no duro pelexo da historia, o que nos deixou Walter Benjamin. Sirva esta faísca para dar a coñecer unha mostra fotobibliográfica sobre o filósofo xudeu e berlinés morto en Port Bou, varado na fronteira franquista e perseguido polos nazis. Na súa fuga, Benjamin levaba un maletín que protexía como tesouro. Un misterio. Segundo parece, o portafolios ía baleiro ou case. Mais semella que o maletín segue a levedar, anos tras ano. Benjamin é a descuberta permanente. A ollada dos ollos infindos, reveladora na noite da historia, e o maxín crítico máis prodixioso dos nosos tempos. Ese lugar psicoxeográfico no que pousa a constelación Benjamin, da man de Pedro Incio Piñeiro, é a librería O Fogar do Lecer, na praza da Carmelana, no Orzán coruñés.
“Ser feliz significa o poder percibirse sen horror”. Velaí outro aforismo de Benjamin que pide paso xusto neste intre. É unha anotación froito desa vontade incesante de desvelar o reverso, de ver “o lado oculto que esconde a medalla”. Figura en Calle de dirección única, de recente publicación en castelán, a igual que o seu par marabilloso, Infancia en Berlín hacia el mil novecientos (en Abada Editores, ambos os dous).
Os libros búscanse os uns aos outros. Fanse compaña nos andeis, nas moreas do escritorio ou da mesiña, mais tamén en recantos suburbiais do cuarto onde traballo. Así que un andaba detrás do libro, detrás do aforismo esquecido, esa idea da felicidade, co difícil que é escribir da felicidade, mais non aparecía neste meu cuarto onde eu mesmo son unha peza enferruxada en reciclaxe. Achei na rebusca algunhas muxicas atinadas sobre a felicidade, e digo atinadas porque non é so a mente quen prende nelas senón o rebulir electrostático dos dedos. Por exemplo, o poema Unha realidade soñada, do poeta sueco anarquista Gunnar Ekelöf: “Hai unha sensación de felicidade que chega raras veces, / pero que, sen embargo, chega”.
Mais eu quería, necesitaba encontrar a memoria de Benjamin, porque sabía que alí estaba a frase precisa sobre a felicidade posíbel. E apareceu, na morea das cousas urxentes, esa morea onde van parar as cousas urxentes que ficarán enterradas no destino da súa urxencia. E a carón, unha obra aínda inédita, a copia dun manuscrito, que chegará por correo postal, á procura dun limiar. E se estaba alí, era por algunha razón. Porque Benjamin chamara por el, a partillar infancias, ou el foi quen chamou por Benjamín, a compartir unha conversa na liña fronteiriza, na noite do pesadelo e a represión, sobre a civilización e a barbarie.
Alí estaban. Unha protexendo a outra. As memorias da infancia do filósofo xudeu berlínés. E as do sindicalista obreiro ferrolán, Rafael Pillado. E as dúas, tan diferentes na feitura e no tempo que abranguen, transmiten ese trazo irmán. Unha certa felicidade xenerosa. De quen sabe onde está o lado do corazón, e sabe dar. Mais que non agarda propina ningunha nin na terra nin no alén: “Ser feliz significa o poder percibirse sen horror”.
O latexo da vida e da conciencia, de Rafael Pillado (editado pola asociación cultural Fuco Buxán) é un documento histórico imprescindíbel para a historia galega do século XX. Máis en concreto, para reconstruír a memoria da resistencia contra a ditadura, onde hai tanta zona de penumbra, e aínda, por que non dicilo, silencio de medo. Poderíamos dicir que é un agasallo colectivo. Aquí está contada con man de torneiro unha Galicia indómita, a dignidade obreira de Ferrolterra que nunca se reclinou ante o tirano que tivo mesmo a desvergoña de usurpar o nome da cidade.
Rafael Pillado, nacido en 1942, non oculta o berce nin a posición dende a que lembra. Mais non é a voz dun sectario, nin a dun simulador que quere maquillar unha experiencia. Por iso é unha agasallo para Galicia. É unha verdade que se le lixeira, que atrapa como unha mestura de memoria persoal, novela histórica, testemuño político, e intriga de serie negra.
A min sorprendeume. Conmoveume, cacho na tose ferina!
O papel terma de todo, pero hai estampas vividas que fan tremer o papel. O neno Rafael cando vai ver o pai preso no cárcere de Santiago (despois de pasar por San Felipe e A Coruña), vai triste, mais é o prisioneiro que o que lle cambia a face. O vello Pillado está a asubiar, algo sae voando de entre as pedras, e pousa na man do preso. É un pardal. E o paxaro amigo pasa da man do preso á man do neno. Outra: a descrición da forma vida das “voces baixas”, da xente humilde e traballadora, das nais “viúvas de vivos” que ían buscar flores ao monte ou apañar os restos do peixe para acadar uns patacóns cos que quecer algo nos chamizos. Ese relato familiar do dioivo, cando as augas da chuvia inundaban os casetos onde vivían, perto das murallas intimidatorias do cuartel e cárcere. Rafael e os seus subidos na cama, vendo o naufraxio das poucas pertenzas, aquela maleta de cartón levada pola enxurrada.
A escola. O período de aprendiz en Bazán. O adestramento para dividir, para sementar a división e a delación. Fantástico o capítulo onde se narra o papel dos apunta-cagadas. Eran delatores especializados en vixiar e controlar o tempo que os traballadores ían aos aseos ou retretes. Dentro dos chivatos, era o último do escalafón. Tamén o relato das primeiras experiencias de humillación polos mandos tan fascistas como clasistas: “Si no tienen metro, midan con el dedo”.
Ser un apunta-cagadas era un desastre. Pero naquel intre, claro, na estrutura da represión a que se enfrontaba calquera persoa con conciencia había cousas ben peores. Os que dirixían a maquinaria pesada do réxime, e que en Ferrolterra tiña como obxectivo principal coutar o movemento obreiro. E a información era a ferramenta obsesiva do poder totalitario. Esa idea tan perturbadora e lúcida de Benjamin de que detrás dun documento de cultura hai un de barbarie, está maxistralmente relatado no libro de Pillado cando nos describe a figura do xefe de información da brigada político-social, Francisco Brage Bouzas. Ao parecer, un tipo culto e moi amante das belas artes, claro. Entre outras cousas, conta Pillado: “Dadas as súas inquietudes intelecuais, participa en tertulias sobre arte e literatura. A elas asistían coñecidos representantes da cultura ferrolana. Axiña, as denuncias das torturas de comisaría, fixeron que estes encontros terminasen”. Entre os torturadores, sinalase polo papel especialmente cruel na represión que seguiu á masacre do 10 de marzo de 1972, “o tristemente célebre Fraguela”, daquela membro do denominado Servicio de Investigación Militar e destacado membro da ultradereita.
En O latexo da vida e da conciencia podemos ler o que seguramente é un dos documentos máis estarrecedores do que pasou ese 10 de marzo de 1972, hora a hora. Mesmo xa dos días da véspera, cando os traballadores sufriron malleiras en situación indefensa. Entre aqueles mozos que apostaron a vida, sen querer perdela, estaba xente como o hoxe secretario xeral de Comisións Obreiras, Fernández Toxo. Ademais dos dous asasinados, Amador Rey e Daniel Niebla, houbo ducias de feridos e de persoas ao borde da morte por tortura. Loitaban polos seus dereitos, si. Loitaban por nós. Polos dereitos humanos. Podemos falar de alta diplomacia e sutís xogos de xadrez na Transición. Mais o que de verdade abriu unha fenda e fixo abanear a ditadura foi a clase obreira, cun papel sobranceiro de Ferrolterra e Vigo naquel 1972.
—Si no tienen metro, midan con el dedo.
Pois, si. Imos medir co dedo. Esa é a medida d’O latexo da vida e da conciencia.

xoves, 8 de marzo de 2012

Mariví Villaverde


Naceu en Vilagarcía de Arousa en 1922. Filla do deputado Elpidio Villaverde. Era aínda unha nena cando sofre o seu primeiro exilio. Marchou coa súa familia para Francia, onde xa estaba o seu pai a finais do ano 1936. Nese primeiro exilio, de preto de tres anos de duración, coñeceu a Ramón de Valenzuela. En outubro de 1939 embarcou cara a Bos Aires, xunto coa súa familia.
Tardou cinco anos en volver a ver a Ramón de Valenzuela, incomunicado neste tempo en cárceres e campos de concentración. A parella reencontrouse no ano 1945 para casar. Pensaban vivir en Galicia pero en 1949 tiveron que exiliarse a Bos Aires. Alí traballou no Teatro Galego da Federación e dirixe xunto con Arturo Cuadrado o xornal "Galicia". Regresou novamente a España en 1966.
“Dezasete anos durou o meu segundo exilio en Bos Aires. Era o primeiro en América de Ramón e dos nosos dous fillos nacidos na terra, que deron naquel mundo novo, acolledor e case sempre xeneroso. Alí onde tantos galegos, antes e mesmo despois, formarían o seu fogar e, fieis ás súas raíces, lograran crear sociedades que mantiñan vivo o espírito de Galicia” escribe Mariví Villaverde en Tres tempos e a esperanza.
Ao seu oficio como escritora, tradutora e xornalista, tamén como actriz e impulsora do teatro, uniuse nos últimos anos o seu traballo no Consello pola Memoria e, desde o seu regreso, na lembranza da cultura do exilio.
Xa con máis de oitenta anos seguiu partipando en todos os movementos sociais, nas reivindicacións en favor da lingua, contra a guerra e polo Prestige.