domingo, 19 de decembro de 2010

Foto do ano de UNICEF, de Ed Kashi.

Unha foto do 2010 que nos remite a un conflito rematado? en 1975
Coñecemos máis da Guerra de Vietnam que da propia Guerra Civil pola colonización cultural ianqui (fotos, cine, televisión, xogos...). Coñecemos? Guerra Fría, Rota Ho Chi Min, My Lai, bonzos, tiro nas sens, Ofensiva do Te, La chaqueta metálica, El cazador, Apocalipsis Now... Un escenario de película... de horror.
Esta nena só ten nove anos, ten o rostro deformado polas secuelas dos axentes químicos que usaron as tropas de EE UU contra as persoas e as plantas. Hai 1,2 millóns de nenos discapacitados en Vietnam, moitos deles nas áreas rurais.
Unha bonita fotografía cun tema para non esquecer. A guerra continúa, ben o sabe esta nena que nin viu como 'remataba'. Putas guerras.

sábado, 11 de decembro de 2010

Camilo de Dios, un maquis galego



do documental: 'O meu nome é Luis Ferreiro'

O cromosoma dos dereitos humanos

“62 anos despois da súa aprobación e proclamación, nunha histórica Asemblea Xeral de Nacións Unidas no ano 1948, o mundo suspende en Dereitos Humanos. 
Hoxe a noticia sería que un acusado fracaso escolar en Pedagoxía Aplicada para os Dereitos Humanos delata o pulso vital dese vello e violento planeta Terra.
A fame, a precariedade laboral, o acoso, o maltrato, a violencia, a discriminación, a censura, a inxustiza, a escravitude, a tortura, a detención arbitraria, a persecución ideolóxica, o sexismo, a falta de liberdade, a pobreza, a negación da educación, do acceso á cultura... son escuros vermes identificados como especies que se reproducen e medran con abafante facilidade e se resisten a engrosar a categoría de “en perigo de extinción” (...)
(...) Ás vítimas, aos desherdados da terra, asísteos todo o dereito do mundo, cando menos, a acomodarse na nosa conciencia e, desde ese acubillo, coas súas voces desesperadas e agudas, removela, axitala e espabilala. Pero non buscan compaixón. Buscan xustiza. A compaixón, como advirte o xornalista Alfonso Armada, non avanza nas raíces da inxustiza e consagra o desastre como estado natural dalgúns territorios. E é que, como tamén dixo Eduardo Galeano, a pobreza non está escrita nos astros nin a miseria é o froito dun escuro designio de deus. Xa que logo, as cifras poden cambiarse. É o get up, stand up , que cantaba Bob Marley contra o apartheid en Sudáfrica.
(...) O secuestro dos dereitos humanos vive día a día canda nós (...) Non hai máis que lembrar a Montse Labrada, asasinada hai uns meses en Lugo polo seu home, profesor de instituto. Ou ás persoas sen teito que carecen de albergue en Vigo.
(...) É a confusión que nos provocan as novas sociedades globalizadas, multirraciais, multiétnicas, multiculturais, plurilingües. Pero a igualdade e a xustiza non existen se non se recoñece a diferenza.
(...) Se somos quen de crer nos Dereitos Humanos, seremos quen de respectalos. Non pode haber credo máis verdadeiro nin relixión máis universal.
E tamén hai que crer na utopía. Porque só se conseguen as cousas nas que se cre. E porque o respecto aos Dereitos Humanos, construídos a partir da palabra, asentan no individuo o cromosoma máis característico que identifica a nosa especie: a racionalidade.

(Extracto de ‘O cromosoma dos Dereitos Humanos’ de Fran Alonso)

xoves, 9 de decembro de 2010

LA ZONA: A SOCIEDADE AMURALLADA

A primeira vez que vin a película mexicana “La Zona” de Rodrigo Plá pareceume impresionante, deixoume abraiado e asustado. ‘A Zona’ é unha área residencial (de ricos, claro) amurallada dentro dun contexto urbano deprimido. A acción desátase cando tres mozos do outro lado conseguen entrar e... Non vos conto máis porque quero que a vexades sen coñecer a trama, só sabendo que é unha película case que imprescindible para todos aqueles que vemos o mundo no que vivimos con ánimo crítico e pensamos que se pode mellorar, que as cousas poden e deben cambiar, que as murallas só serven para crear cárceres douradas nas que ningún ser humano debe sentirse a gusto, que non se pode vivir con medo. En “La Zona” podemos ver reflectido o peor de nós mesmos, o peor da clase media que enche os supermercados. Só sendo conscientes dos nosos medos e prexuízos poderemos conseguir que a conciencia solidaria (o noso lado bo) triunfe sobre a comodidade aparente da xente ‘normal’.
Estamos obsesionados coa seguridade e coa propiedade. E aqueles que temos propiedades, aínda que estean hipotecadas, non queremos que nos molesten os que nos as teñen. Necesitamos aos pobres pero témoslles medo. Que traballen barato, si, pero ao rematar a súa longa xornada laboral que volvan axiña para o seu gueto. Estamos perdendo o que se consideraron tradicionalmente valores humanos máis elementais coa escusa da seguridade. O peor é que o discurso progresista, de esquerdas, que moitas veces foi, e é usado, de maneira demagóxica, agora semella que nin tan sequera é politicamente correcto. Agora, o discurso insolidario gana terreo e as aspiracións de cambio, dun futuro con maior xustiza social, xa non venden. Como non hai nada que facer só nos queda defendernos, amurallarnos, usar as leis e a violencia institucional ou privada ao servizo da noso ‘modo de vida’. Pero, se nós usamos a violencia contra os desposuídos da terra, que razóns podemos aducir para que eles non a usen contra nós para sobrevivir?
O medo, que todos sentimos, non somos capaces de canalizalo cara un movemento de procura dunha maior xustiza social na que a violencia e o delito sexan innecesarios, senón cara a creación de ‘zonas’: a falsa seguridade, a sociedade amurallada. Un muro que a uns lles impide entrar pero aos outros lles impide saír.

luns, 6 de decembro de 2010

En recordo de Marcos Valcárcel

As uvas na solaina
O PROFESOR
Marcos Valcárcel

Na casa de Ervedelo, o avó Benxamín presidía a longa mesa do comedor onde collía unha ducia de persoas. Os homes sentabámonos antes mentres as mulleres traían as fontes do cocido. O meu irmán Fiz e máis eu a cada lado do meu avó: el xa se encargaba de enchernos os vasos de viño e os pratos.
Falábase de moitos temas, desde o estado das vides ata as conquistas amorosas de Julio Iglesias. Ás veces o avó contaba as súas aventuras de mocidade en Cuba. Outras veces dicía:
Agora, calade todos que vai falar “O Profesor”, pois así me chamou desde neno.
E entón xurdía o relato: as infidelidades de Zeus, as viaxes de Ulises, as aventuras de Hércules, o terror da Medusa.

venres, 3 de decembro de 2010

O Valedor do pobo e a educación



Como moitos de vós sabedes neste primeiro trimestre os fanáticos de Galicia Bilingüe colléronos cariño e non hai maneira de que nos deixen traballar en paz (comunicado do Equipo de Normalización de Cuntis). Temos que andar preocupándonos por un vídeo de Skarnio, que non son precisamente os Madness. Que se hai que retiralo, que se non, que se só o enlace, que se non se entende... Nin Bob Dylan ten provocado tantas e tan profundas reflexións pseudofilosóficaseducativas, con perdón.
O 15 de novembro Valedor do Pobo (do deles, claro) emitiu unha resolución sobre o tema na que se permite opinar, coa súa sabedoría pedagóxica, sobre o que é apropiado, adecuado e lícito na educación (debaixo tedes a resolución). Os de GB agardaron ao pasado domingo para darlle publicidade, usando o seu enchufe nalgúns medios, entre os que destaca a ética xornalística (a falta dela, claro) do Faro de Vigo.
E aí estamos nós, aturando a arremetida, sometidos a unha campaña propia de Torquemada sen que apenas se escoite a nosa opinión. Non puiden quedar calado ante a indignación que me provocou o escrito do Valedor e redactei unha queixa que presentarei na oficina do propio Valedor (podedes lela abaixo tamén). Para máis inri hoxe chegaron ao Colexio unhas cartas anónimas dirixidas a cada profesor, que só incluían a Resolución do Valedor enviada a Gloria Lago (una bellísima persona). Está claro que alguén fixo uso dos nosos datos de forma fraudulenta e con mala fe (quen será o/a Xudas?).
E aquí estamos, seguimos traballando, pero está claro que son malos tempos para a lírica (como dícia GB, Golpes Bajos, non os outros, claro), para as liberdades e para o galego.



Resolución




Queixa

martes, 30 de novembro de 2010

Tiempo de guerra. Conciencia y engaño en la segunda guerra mundial


Este libro trata de la cultura psicológica y emocional de los norteamericanos y los británicos durante la Segunda Guerra Mundial; sobre las racionalizaciones y eufemismo que la gente necesitó desde 1939 hasta 1945 para enfrentarse a una realidad inaceptable, sobre la anormal e intensa frustración del deseo en tiempos de guerra y sobre algunos de los mecanismos mediante los cuales este deseo era satisfecho. El daño provocado por la guerra a cuerpos y edificios, aviones, tanques y barcos es obvio. Menos obvio es el daño que provocó al intelecto, al discernimiento, la honestidad, la individualidad, la complejidad, la ambigüedad y la ironía, por non mencionar ña intimidad y el ingenio. Durante los últimos cincuenta años, la guerra aliada ha sido esterilizada e idealizada por los nostálgicos, los patrioteros, los ignorantes y los sanguinarios. He tratado de equilibrar la balanza.

Así comeza o Prefacio do libro do historiador e profesor de literatura Paul Fussell (autor de outro ensaio estupendo sobre a I Guerra Mundial: La Gran Guerra y la memoria moderna), editado por Turner no ano 2003. É un libro magnífico, orixinal é lúcido. Partindo dos seus propios recordos persoais como soldado do exército de EE UU durante a II Guerra Mundial, e utilizando como fontes a literatura, as cartas e a propaganda, o autor preséntanos unha investigación demoledora contra a glorificación da guerra e o patrioterismo. Todos aqueles que ven algún risco de heroicidade nas matanzas bélicas deberían ler este libro para comprender a verdadeira cara da guerra, de calquera guerra.

“Todas as guerras son puerís, e peléxanas os nenos”. Así di Melville no seu poema “The March into Virginia”. A guerra débese apoiar nos mozos, pois só eles teñen as dúas cousas que esixe a loita: resistencia física e inocencia respecto da propia mortalidade. Os novos orgullécense da súa capacidade atlética, e como o seu sentido do honor non ten sufrido compromiso, constitúen o material máis útil para abastecer a liña de combate. A conciencia virá ó cabo duns meses, para entón estarán esgotados e resultarán practicamente inútiles como soldados: medorentos, cínicos, debilitados, remisos.
Unha característica notable da Segunda Guerra Mundial é a xuventude da maioría dos que pelexaron nela. Os soldados xogaban non só a seren asasinos, senón tamén a seren adultos. Interpretando a parodia infantil dunha sociedade adulta criminal, rapaces que xamais se afeitaran metrallaban a outros rapaces que se arrastraban levando Panzer-faust nas súas mans adolescentes. Entre os feridos, o berro máis común era <<¡Nai!>>
La escuela del soldado (pax. 73)
Pero eses nenos pasaron por unha ‘escolarización’ garantida polo exército. <<¿Que aprendiches aquí? (…)
A aguantar e non contestar
A facer o que debo, como debo: é dicir, a morrer.
¿Cales son as respostas so soldado? Si, señor;
Non, señor: ningunha desculpa, señor (…) Pero (señor) alí non hai lugar
para morrer-
Para morrer ou para vivir (…) Silencio, ninguén escoita.
Pregunte o que queira, aquí non hai ninguén que responda.
Aquí o que se ensina é a morte doutra xente;
¿Quen necesita saber por que debe morrer outro home?
¿Quen lle ensinou, soldado, por que morrerá vostede mesmo?
E non hai tempo, en cada guerra, para aprender.
Debe vivir ou morrer como se arroxan os dados nun tapete;
Como a folla se chamusca e prende lume, como arde a rama>>
La escuela del soldado (pax. 84)

Un soldado novo en combate escoitou a seu sarxento unha obscenidade cando a súa unidade foi alcanzada por un canón alemán de 88 mm:
Preguntei se estaba ferido e cun medio sorriso dixo que non; só se mexara por riba. Sempre o facía cando comezaba a cousa, dixo, e despois sentíase mellor. Non estaba poñendo ningunha escusa, tampouco, e entón dinme conta que eu tamén tiña un problema (…) Había algo tépedo por aí e parecía correr pola miña perna (…)
Díxenllo ó sarxento: ‘Sarxento, eu tamén me mexei’, ou algo así, e el sorriu e dixo: “Benvido á guerra”.
La guerra real nunca llega a los libros (pax. 345)


luns, 8 de novembro de 2010

"MORRO CUNHA FE CEGA NO PROGRESO DA HUMANIDADE" ·· O HOME ILUSTRADO

A educación como arma

Herminio Barreiro, o gran téorico da renovación pedagóxica en Galicia, falece en Compostela aos 73 anos ·· As súas cinsas serán espalladas mañá en Sisán


A.R. LÓPEZ . SANTIAGO

Herminio Barreiro no ano 2008, cando presentou as súas memorias ‘Recordar doe’ FOTO: RAMÓN ESCUREDO
Herminio Barreiro no ano 2008, cando presentou as súas memorias ‘Recordar doe’
FOTO: RAMÓN ESCUREDO
El sempre creu que, sendo como era fillo de pais de lonxevos, ía chegar a centenario, pero xa pasado maio andaba coa mosca tras da orella: "Non sei se quedarei a metade de camiño". Os acontecementos precipitáronse -hai só uns días aínda tiña folgos para concibir esperanzas- e Herminio Barreiro morreu onte en Compostela aos 73 anos tras unha enfermidade que o escuou ao longo dos últimos meses. Ao final, sobreviviuno o seu pai, Herminio Barreiro Calviño, de 103 anos, unha das figuras da resistencia antifascista na comarca do Salnés durante a guerra civil. O seu corpo será incinerado hoxe en Boisaca e as súas cinsas serán esparexidas na casa familiar de Sisán mañá luns, nun acto civil no que participarán o presidente da Real Academia Galega (RAG), Xosé Luís Méndez Ferrín, e o investigador Luís Cochón.
Home de forte "convicción marxista e inequívoco patriota galego" -como o definiu Ferrín pouco despois de coñecer o seu falecemento- Herminio Barreiro representa ante todo o "mestre de mestres", profesor da Facultade de pedagoxía da Universidade de Santiago onde formou nos valores democráticos ás xeracións que protagonizaron a transición e que hoxe representan a máis lúcida vangarda pedagóxica galega. "A educación", aseguraba, "é a única arma posible".
Nacido en Dorrón (Concello de Sanxenxo) no 1937, Barreiro era fillo de mestres republicanos represaliados polo franquismo. Pasou os seus estudos primarios na escola que rexentaba a súa nai en Terra de Montes, na aldea de Meilide, en Cerdedo, mentres seu pai cumpría condena imposta pola ditadura no cárcere de Pontevedra.
Aos dez anos comezou o Bacharelato no Instituto de Pontevedra, onde tamén fixo estudos de Maxisterio na Escola Normal daquela cidade. A finais dos anos cincuenta, en 1958, matriculouse en Filosofía e Letras na Universidade de Madrid, onde formou parte do grupo de renovación política e cultural Brais Pinto. Ao rematar, traballou como Lector de Español en Francia en 1965 e 1966 e, entre 1967 e 1976 radicouse en Madrid como profesor de ensino medio. Dende 1976 foi profesor na Universidade de Santiago onde impartiu clases de Historia da Educación.
Profesor emérito desde a súa xubilación, dirixiu a revista Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación, que promoven as tres universidades galegas e na que colaborou durante máis de dez anos un amplo abano internacional de especialistas en temas histórico-educativos.
Herminio Barreiro, lembraba onte Narciso de Gabriel, decano da facultade de Filoloxía da Universidade da Coruña, "foi un profesor entregado sen limites aos seus alumnos e alumnas. Sempre tivo a porta aberta e nunca lles regateou o seu tempo". Con voz entrecortada, De Gabriel subliñaba a súa fidelidade ideolóxica: "Foi un republicano que viviu a represión franquista desde o período intrauterino. Foi tamén un comunista, sempre cos ollos postos nun futuro mellor para os que menos teñen e máis padecen. Un home íntegro e bo. Firme nas súas conviccións, e tolerante coas do próximo".
O home que sintonizaba co mundo
Colaborador habitual de Galicia Hoxe e do suplemento Revista das Letras desde a súa creación no 1991, ou sinatura frecuente en revistas como Historia de la Educación, Bordón, Revista de Educación e Paedagogica Historica, Herminio Barreiro deixa títulos como Lorenzo Luzuriaga y la renovación educativa en España (1889-1936), publicado por Ediciós do Castro en 1989, e o seu libro de memorias Recordar doe, que Xerais puxo nas librerías no 2008, crónica dos seus anos escolares e universitarios entre 1940 e 1965.
Ese libro, en palabra do director de Xerais, Manuel Bragado, "vai ser un dos referentes dentro da prosa memorialística galega, un libro que vai quedar para sempre pola súa calidade e poder evocador". Bragado, que foi alumno del, emocionábase mentres evocaba "ao primeiro grande mestre que tiven na universidade, símbolo profesional para os que amamos a educación como unha panca para cambiar a sociedade, porque iso é o que aprendemos con Herminio".
El, ademais, engade, "tiña esa outra compoñente humana e afectiva como grande lector que nos contaxiou a todos os seus alunmnos. E contaxiounos, sobre todo, a curiosidade, o convencemento de que non nos podiamos conformar".
Recordar doe -cuxa edición está practicamente esgotada- converteuse nun inesperado éxito de lectores. "O seu libro", para Manuel Rivas, "sintonizaba coa memoria persoal e, dalgún xeito, coa memoria colectiva, como gran parte da súa vida sintonizaba as emisoras prohibidas. A Pireinaica (na que colaborou), Radio Habana (na que gañou un premio literario, nos comezos da revolución) ou Radio Moscova...".

O IDEÓLOGO

Un radical no sentido marxista da palabra
Considerado un dos máis profundos coñecedores do marxismo en Galicia, Herminio Barreiro estivo próximo ao Partido Comunista desde os anos sesenta, cunha fidelidade que se estendeu a Esquerda Unida e ao proxecto de Refundación da Esquerda, iniciativa que el mesmo presentou nun acto este ano en Compostela.
Xesús Redondo Abuín, compañeiro de militancia no ámbito da loita obreira, manifestaba a súa admiración polo home "que entrou de pleno dereito no corazón dunhas cincuenta promocións de estudantes. No meu entrou oíndolle falar dos heroes de Galicia e de España. Se todos fósemos coma el, outro galo nos cantase. Para min está entre os escolleitos dos que nunca se marchará do meu corazón".
Para Abuín, Herminio era "radical no sentido marxista da palabra, cando a raíz inza no home mesmo. Herminio nunca andaba polas pólas ao sol do que máis quenta senón que ía á raíz dos problemas que afectan ao conxunto da sociedade. Encantábame cando sabía defender sen paixón as cousas importantes que lle quedan á poboación do mundo. Hai que dicir que ultimamente lle meteron unha puñada á esperanza e xa quedan poucos coma el que nos poden volver a axudar a darlle ás".
Ferrín, pola súa banda, quedaba onte "sen palabras" para "falar do que foi o meu irmán. Unha persoa que me acompañou desde a miña xuventude ata hoxe mesmo". Era, en palabras do presidente da Academia Galega, un marxista convencido "que nos fixo de guieiro".

venres, 5 de novembro de 2010

Santiago Sierra rexeita o Premio Nacional por "sentido común"

"Este premio instrumentaliza en beneficio do estado o prestixio do premiado. Un estado empeñado en desmantelar o estado de benestar", afirma nunha carta

XORNAL.COM05/11/2010  

184 traballadores peruanos
O artista Santiago Sierra rexeitou este venres o Premio Nacional de Artes Plásticas por "sentido común" mediante unha carta dirixida á ministra de Cultura, Ángeles González-Sinde, segundo confirmou a Europa Press Joaquín García, responsable do Departamento de Arte da Galería Helga de Alvear, coa que traballa habitualmente o artista. Nesta carta a González-Sinde, que segundo Joaquín García rexistrouse xa no Ministerio de Cultura, Santiago Sierra rexeitou o galardón xa que, segundo el, "este premio instrumentaliza en beneficio do Estado o prestixio do premiado".
"Un Estado que pide a berros legitimación ante un desacato sobre o mandato de traballar polo ben común sen importar que partido ocupe o posto. Un Estado que participa en guerras dementes aliñado cun imperio criminal. Un Estado que doa alegremente o diñeiro común á banca. Un Estado empeñado no desmonte do Estado de benestar en beneficio dunha minoría internacional e local", manifestou na misiva. Así mesmo, o artista conclúe a carta negando a súa vinculación ao Estado: "O Estado non somos todos. O Estado son vostedes e os seus amigos. Polo tanto, non me conten entre eles, pois eu son un artista serio. Non señores, Non, Global Tour. ¡Saúde e liberdade!"
.

domingo, 31 de outubro de 2010

Durmindo nas trincheiras



Estes soldados alemáns dormen coma bebés nas trincheiras da fronte oriental durante a I Guerra Mundial. É unha foto distinta, entre as moitas desa matanza. Só son cinco homes novos facendo algo rutineiro, o que todos facemos diariamente. Estarán soñando cos obuses ou coa última incursión na 'terra de ninguén'? Quizais soñen coa súa casa, coa súa familia. O auténtico pesadelo será espertar de novo... Sobreviviron á barbarie?

venres, 29 de outubro de 2010

Marcelino Camacho, unha persoa decente

El jersey de Marcelino Camacho

Félix Población- 29 Oct 2010
http://blogs.publico.es/felix-poblacion/137/el-jersey-de-marcelino-camacho/

Una de las últimas entrevistas a Marcelino Camacho, si no la última, se publicó en este periódico hace algo más de un año. Pere Rusiñol contaba que el anciano sindicalista y su compañera, Josefina Semper, seguían viviendo en un modesto piso sin ascensor de 60 metros cuadrados, que habían comprado 58 años atrás, y que sumadas sus dos pensiones juntaban 1.500 euros al mes.
Durante la interviú, el periodista anotó dos gestos que denotan la reafirmación ideológica de Camacho a lo largo de su vida sindical y política. Marcelino mostró a Rusiñol el viejo carné de diputado comunista por Madrid, fechado en 1977, y eludió hacer lo propio con el de militante número 1 de Comisiones Obreras por temor a estropearlo: Mientras viva continuaré con esta militancia, dijo.
Esa militancia tuvo un distintivo durante la Transición que todos recordamos: los sobrios jerseys de lana de cuello vuelto que Josefina empezó a tejer para arropar a su compañero durante los años de cárcel que hubo de soportar bajo la dictadura. Esa prenda vistió de humanidad y sencillez el talante de un sindicalista que respiraba esas virtudes en la cordialidad y nobleza de su trato.
En el prólogo a la Memorias de Marcelino Camacho, Manuel Vázquez Montalbán dice de su protagonista que luchó como peón de la Historia en la Guerra Civil, y que, a partir de la derrota personal y de clase, se movió como un héroe griego positivo, en la lucha contra el destino programado por los vencedores, personal y coralmente…Toda su vida será un trabajador que considera que el mundo no está bien hecho. Es decir, que no está hecho a la medida de los débiles.
Hace unos meses fue noticia que uno de los jerseys de Marcelino Camacho había entrado a formar parte de los fondos que integran el Museo de Adolfo Suárez y la Transición en Cebreros (Ávila). Deberían tenerlo en cuenta aquellos líderes sindicalistas que lucen prendas Burberry cuando convocan huelgas generales ante las reformas laborales regresivas del Gobierno.
En Cebreros está la memoria de lana que tejió Josefina para arropar de dignidad y compromiso la talla humana y militante de su compañero. Es de desear que su significado no se convierta nunca en un objeto de museo del sindicalismo en España. Sobre todo porque se ciernen tiempos en que habrá que dar esa talla en la calle y a cuerpo.

La dignidad del preso más célebre 

Un torturado cuenta su experiencia junto a Camacho en la prisión

RAFAEL FRAGUAS  -  Madrid 
ELPAIS.com  -  España - 29-10-2010
"Cuando llegué a Carabanchel tras permanecer 13 días de interrogatorios y torturas ininterrumpidas en la Dirección General de Seguridad, en enero de 1971", cuenta el escritor Gonzalo Moure, "los estudiantes como yo estábamos en la tercera galería. Ellos, los dirigentes comunistas y sindicalistas, se encontraban aislados en la sexta galería, sin comunicación posible con nosotros. Sin embargo", añade Moure, "Marcelino se las arregló para venir con Luis Lucio Lobato a visitarnos y participar en una reunión para darnos ánimos".
Moure prosigue emocionado: "Me llamaron la atención las palabras de aliento que me dirigía, la bonanza y la tranquila dignidad que irradiaban para confortarme de las torturas sufridas". Y aún añade un rasgo más: "La pulcritud de su atuendo, la limpieza que mostraba le otorgaban una dignidad que nos servía de ejemplo para no desplomarnos ante el sufrimiento que nos esperaba en la cárcel. Era algo así como una suerte de aura, de santidad laica", subraya. "Nos daba la fuerza necesaria para resistir todo aquello".
Marcelino Camacho Abad, soriano de nacimiento, obrero de oficio y representante sindical por vocación, fue un hombre sobrio, de firmes convicciones igualitarias que cultivó desde su adolescencia. Amante de la lectura y de la conversación, con un profundo sentido de la comunicación interpersonal, asoció su incesante actividad política y sindical con un modelo de vida basado en la honestidad, la austeridad y el optimismo racional. Tan hondas convicciones igualitarias, comunistas, no estuvieron nunca en él reñidas con su cualidad de líder, de la que nunca abdicó. Su capacidad para generar confianza y afecto, lo que se ha denominado carisma, le aseguró casi siempre el voto de sus compañeros y su correspondiente elección como representante o delegado. Y ello en condiciones muy adversas por la proscripción total del sindicalismo y de la acción política por parte del franquismo, que sufrió en sus carnes durante 40 años.
Inteligente, riguroso consigo mismo y benevolente con sus compañeros, Camacho aplicaba con enorme rigor una de las características señeras de la cultura política comunista y que él amplió a la del sindicalismo: la organización de la lucha. No concebía ninguna actividad sin prever ese requisito. Tal exigencia le procuraba situarse en posiciones por completo alejadas del aventurerismo, su verdadera bestia negra, dado su enorme compromiso personal por conseguir ahorrar a sus representados la mayor cuota posible de riesgos y sufrimientos derivados de la lucha. Esta vigilancia constante por eludir daños a los demás se hallaba en el origen de su estatura moral, encomiada por cuantos le conocieron, como sus compañeros de la Perkins. La policía franquista, que rara vez se atrevió a levantarle la mano, le temía por la dignidad de su entereza y por el hondo afecto que generaba en los demás presos. Sus allegados le consideraron capaz de conjugar la audacia con la prudencia. Sus cualidades como negociador le granjearon asimismo fama de hombre de palabra, inteligente y justo. Marcelino Camacho fue un líder nato en los momentos triunfantes de la lucha pero también en los episodios más duros y sombríos de la represión, frente a la cual supo blandir su dignidad como escudo de los demás y arma de su espíritu indomable.

xoves, 14 de outubro de 2010

Comunicado do Equipo de dinamización da lingua galega do CPI Don Aurelio

O Equipo de dinamización da lingua galega (EDLGA) do CPI Aurelio Marcelino Rey García de Cuntis, ante a campaña desatada contra o equipo por un colectivo alleo ao ensino, manifesta:
- O EDLGA realiza dende hai máis dunha década un labor continuado que persegue a mellora de competencias lingüísticas e a sensibilización e mellora das actitudes respecto do galego entre a comunidade educativa, especialmente, entre o alumnado. Os seus proxectos responden aos criterios emanados das convocatorias da Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) da Xunta de Galicia. Así, desde o EDLGA do noso centro realizáronse ao longo dos últimos anos multitude de actividades (contacontos, teatro, expresión musical, edición de revistas, regueifas, publicacións dixitais, intercambios culturais con outros centros, concursos literarios, de fotografía, etc) nos que colaboraron ducias de profesores e que foron recoñecidas pola comunidade educativa e polas institucións e asociacións locais, que colaboraron en múltiples destas actividades. Tamén a SXPL recoñeceu este traballo nas convocatorias de 2008 e 2009 ao outorgarlle as máximas puntuacións aos seus proxectos.
- Unha das actividades permanentes do EDLGA foi a creación dun blog en outubro do 2007 que, como acontece con moitos outros espazos web dos centros educativos, dá a coñecer recursos educativos e lingüísticos e serve de voceiro das actividades e doutros artigos e informacións vinculados aos obxectivos que lle son propios. A día de hoxe no blog foron publicados 277 artigos.
- O 25 de maio do 2008 unha alumna publicou un artigo no que informaba da actuación en Cuntis do grupo Skarnio, e as súas impresións sobre dito grupo, acompañada dun vídeo do grupo insertado desde Youtube, dentro do Festidoiro 2008. Este festival organizouno a Asociación Cultural O Fervedoiro, e contou coa colaboración económica de varias Consellerías da Xunta de Galicia, do Concello de Cuntis e da Radio Galega, entre outras institucións. O artigo desta alumna acolle unicamente as súas impresións sobre a música feita por este grupo sen ningunha alusión a outro tipo de temáticas. O vídeo segue colgado en Youtube sen que teña sufrido ningún tipo de restrición.
- En setembro do 2010, dous anos e tres meses despois da publicación do artigo, este colectivo iniciou unha campaña de desprestixio dos Equipos de Normalización e Dinamización Lingüística dos centos de ensino e das persoas que os coordinan, utilizando tácticas impropias dunha democracia. Tiraron imaxes e outros contidos dos blogs e páxinas de distintos Equipos e, descontextualizándoos e esaxerando a súa transcendencia, acusaron, coa complicidade dalgúns medios de comunicación, aos membros dos equipos de adoutrinar ao alumnado, mesmo de facer apoloxía da violencia. Estas imaxes están totalmente quitadas de contexto e as relacións entre as causas e os feitos son absurdas e demagóxicas e descualifican máis a quen as utiliza para atacar que ao atacado.
- A elección do noso blog por parte deste colectivo non foi casual: debeuse a que no noso centro traballou unha das cabezas visibles da Coordinadora Galega de Equipos de Normalización e Dinamización Lingüística, obxectivo da súa campaña de criminalización. Velaquí outra das mentiras empregadas por este colectivo xa que a persoa que no ano 2008 coordinaba o ENDL non era a perseguida por eles.
- Nun primeiro momento, os membros actuais do ENDL decidimos non facer ningún comunicado, co obxectivo de non darlle máis publicidade á ruín ‘caza de bruxas’ iniciada por ese colectivo, que só busca notoriedade pública e relevancia política.
- O 11 de outubro soubemos que agora o único branco da vil campaña deste colectivo é o noso EDLGA, ao solicitarlle ao Valedor do Pobo que esixa a retirada do vídeo citado máis arriba.
- Ante a trascendencia que acadou o tema decidimos redactar este comunicado e levar a cabo outras actuacións para informar á comunidade educativa e á opinión pública en xeral sobre esta cuestión.
Consideramos necesario facelo, aínda que poida beneficiar os obxectivos desta organización extremista, porque no artigo motivo da tramposa polémica só hai información dunha actuación musical e o vídeo é legal, aínda que esteamos ou non de acordo co seu contido.
Desde o EDLGA non imos retirar o vídeo a non ser que a autora do artigo o solicite. O blog é personalizado e non pertence ao dominio oficial da Xunta. Iso si, se algo conseguiu esta polémica é que o blog teña máis visitas que nunca e se poida comprobar o traballo desenvolvido. Non imos aceptar de ningún modo a presión e censura feita por un colectivo de fanáticos totalmente alleo ao ensino que o único que busca é desprestixiar a todo o profesorado e alumnado que participa nas actividades do noso centro.
Nun estado democrático non se lle pode recoñecer a este colectivo ningunha autoridade legal, nin moito menos educativa ou moral, para fiscalizar o contido do blog ou calquera outro aspecto do noso traballo a prol da nosa lingua. Estivemos, estamos e estaremos sempre a favor dunha educación aberta, tolerante e respectuosa con todas as persoas e traballaremos arreo para conseguir maiores espazos sociais no uso da lingua galega, polo que non aceptaremos ningún tipo de censura de ningúen, e menos daqueles que unicamente buscan facela desaparecer da nosa sociedade.

domingo, 10 de outubro de 2010

Un día dunha nena de Friol a finais dos 70

Esta reportaxe emitiuse no programa Vivir Cada Día da TVE. Narra, en 12', un día na vida dunha nena de 13/14 anos dunha aldea co concello de Friol (Lugo) a finais dos 70. Comezaba a chamada Transición, despois da morte do Ditador, pero a muda foi lenta. As nenas e nenos xa non ían á escola da súa aldea, senón que estaban xa 'concentrados' nos chamados Grupos Escolares, pero alí seguían ser poder falar a súa lingua. Cambiaron moitas cousas, pero hoxe, sen que ninguén llelo impoña, moitos 'imbéciles e escuros' avergónzanse do galego. Antes prohibíano, hoxe desprézano.
Nenas e nenos vían a escola comun descanso (isto si que mudou, non?). Nas casas traballaban arreo, non importaba que só fosen uns cativos. E máis no caso das nenas coma a protagonista que tiña que suplir a súa finada nai, facéndose cargo da casa.
Un testemuño da vida cotiá impresionante e conmovedor, revelador dun pasado recente no que, por suposto, case que nada era mellor, pero que tamén nos explica un presente afastado do ideal.

mércores, 6 de outubro de 2010

Campos de muerte (A Grande Guerra)


En 1914 setenta millóns de homes foron recrutados para a fronte de guerra. Todas as nacións agardaban un triunfo fácil e os mozos ían á guerra como se fose unha aventura, pensando retornar pronto ao fogar, despois de 'machacar' ao inimigo. Sen embargo, a guerra durou catro anos, e as novas armas fixeron que o número de vítimas fose máis grande que en ningunha guerra anterior. Feridos e mortos aumentaban sen cesar, mentres as posicións mantíñanse inmóbiles, era a guerra das trincheiras. Ao final da guerra morreran case dez millóns de persoas.
O documental "Campos de muerte", sobre a 1ª Guerra Mundial forma parte dunha colección da BBC sobre o século XX, na que testemuños directos dos acontecementos tratados nos contan o que viviron, acompañados por imaxes da época. A selección de fontes orais e audiovisuais é realmente boa.
Coa visualización deste vídeo, en 53' podemos comprender as claves da Gran Guerra: por que millóns de persoas foron ao matadoiro... para nada!.
É unha ferramenta moi axeitada para axudar a que o alumnado comprenda os mecanismos polos que toda unha sociedade (agás unha minoría de persoas lúcidas e comprometidas) se lanza á loucura da Guerra, ao desatino de matar a outros seres humanos. E isto serve para explicar a 1ª Guerra Mundial, pero tamén para explicar calquera Guerra. Aprendendo as causas e consecuencias, sentindo o dolor dos soldados e das súas familias, estaremos alerta para evitar caer, nós tamén, na mesma trampa.

1916, de Fabien Bedouel

Excelente curta de animación realizada no 2003 ambientada na fronte das trincheiras en plena I Guerra Mundial.

martes, 5 de outubro de 2010

La guerra de las trincheras, de Jacques Tardi

La guerra de las trincheras de Jacques Tardi, reeditado por Norma Editorial este mesmo ano 2009, é un cómic excepcional sobre a Primeira Guerra Mundial. Perfectamente documentado sobre o que ocorreu na Grande Guerra, non é (como nos di o autor na introdución) un libro de historia senón “unha sucesión de situacións non cronolóxicas vividas por homes manipulados e involucrados, visiblemente descontentos de atoparse onde estaban e coa única esperanza de vivir unhas horas máis, desexosos sobre todo de volver as súas casas... nunha palabra, que a guerra rematara! Non hai heroes nin personaxe principal nesta lamentable aventura colectiva que é a guerra. Soamente hai un enorme e anónimo berro de agonía”.

Non é un libro de Historia, pero está cheo de historias verdadeiras. A través dos medos e amarguras que sofren os protagonistas, persoas con nomes e apelidos, da primeira gran matanza do século XX, percibimos con claridade a loucura e estupidez da violencia institucional que converteu ás persoas en carne de canón. A súa vida non valía, non vale, nada. Pero eles tamén foron responsables:
“(...) Y todos, desde el funcionario al obrero, marcharon convencidos de que iban cubrirse de gloria y a tomarse unas vacaciones. En una semana, todos partieron al frente: los alemanes, los austríacos, los belgas, los rusos, los italianos, los turcos y los franceses.
(...)
En un café, la orquesta interpretó la Marsellesa. Los clientes, en un mismo ímpetu patriótico, se incorporaron y cantaron el himno nacional. Sólo un anciano se negó a levantarse. ¿No compartía el entusiasmo del glorioso momento? ¿Era la única persona lúcida del local? ¿Recordaba viejas derrotas?
Le trataron de espía a sueldo de Alemania, de traido y de boche.
Aquel día, un domingo, en la terraza de un café, tuve ocasión de contemplar a unha de las primeras víctimas de la guerra.”
(pax. 36-37)

Levo anos usando os realistas debuxos en branco e negro, e os precisos e literarios textos de Tardi, nunha simbiose perfecta de imaxe e palabras, nas clases. Non só para que os meus alumnos coñezan o que pasou en Europa entre 1914 e 1918, senón tamén (e máis importante) para que sintan o terror da guerra, de tódalas las guerras. Non hai nada que xustifique semellante desastre, pero aquí seguimos, convivindo naturalmente coa guerra. Ler esta obra redonda é unha vacina contra calquera concesión belicista.
“(...) El general Berthier se conformó con tres hombres. Los sargentos los echaron a suertes. Se les sometió a Consejo de Guerra y fueron condenados al pelotón de ejecución. (...)
De rodillas junto a la pared de una granja, sin postes y con los ojos vendados, los condenados fueron fusilados por soldados novatos recién llegados al frente.
Todo el regimiento asistió a la ejecución de los tres soldados.”
(pax. 51-52)

domingo, 26 de setembro de 2010

Joshua Benoliel - "Embarque do Corpo Expedicionário Português para a Flandres" (1917)





Chovera ou prometia chover e era Inverno. As duas mulheres à esquerda transportam guarda-chuvas e os seus casacos compridos estavam abotoados. O chão parece um pouco enlameado, devendo sujar os sapatos de fivela e, presumo, de pequeno salto de ambas as mulheres. Atrás, uma terceira mulher tem um rosto mais entristecido. De lenço negro, possivelmente já se havia despedido do namorado ou marido, a caminho da Flandres, onde muitos portugueses morreriam na frente da batalha (La Lys, 9 de Abril de 1918). Talvez o namorado fosse o soldado de bigode que vemos à direita, cabisbaixo, já a caminhar.
O rapazio, do lado esquerdo da imagem, acompanha a marcha dos soldados entre o medo e o espanto da movimentação. Verifico a cor da pele deles, muito meridional. Mas fixemo-nos agora no casal da frente.
A rapariga, de rosto muito fino e estatura mediana, tem os olhos semicerrados. O soldado pega meigamente no queixo da mulher prestes a rebentar em choro, após o último beijo. Eles sabiam que a despedida podia não ter regresso. Na mesma mão onde segura o guarda-chuva, tem um pequeno embrulho preso por corda. Não se sabe se o embrulho se destinava ao soldado, já de mochila às costas, de um pequeno haver dela ou de peça de roupa para entregar a uma cliente (efabulemos que ela era costureira).
À parte estes dramas pessoais, o quadro deve ser compreendido ao nível mais vasto da sociedade. Depois de se ter comprometido com o país que não enviaria tropas para a frente da batalha da Primeira Guerra Mundial, Afonso Costa, primeiro-ministro, mudou de ideias. O país atravessava uma conjuntura política e económica difícil; melhor não ficou, arrastando-se por entre o descontentamento e a escassez de bens de primeira necessidade, enquanto chegavam as notícias das primeiras baixas em combate. A repressão interna teve lugar no Verão e Outono desse mesmo ano de 1917. No final do ano, Sidónio Pais assumia o poder, instaurando uma ditadura militar (no final de 1918, Sidónio seria assassinado).
Possivelmente, o namorado daquela mulher ainda muito jovem (19 anos? 20 anos?) não regressou ao cais da estação de Santa Apolónia. Qual terá sido o percurso da rapariga? Arranjou outro namorado, casou e teve filhos? Ou ficou viúva para toda a vida? Que alegrias teria, passados os anos de juventude?