Tommie Smith
e John Carlos provocaron unha convulsión coa súa protesta contra o racismo fai
30 anos en México
SANTIAGO
SEGUROLA, - El País - 12/10/1998
Pasaron 30
anos, pero o momento é inesquecible. O 16 de outubro de 1968, Tommie Jet Smith
realizou dous desafíos. E gañou os dous. Un contra os límites humanos, na final
de 200 metros dos Xogos de México. Outro contra o poder, contra a inxustiza,
contra o medo, contra a discriminación. Aquela tarde, Tommie Smith fixo
historia en todos os sentidos. O seu nome evoca o mellor do deporte e da
dignidade do home, representada nunha imaxe que figura como unha das grandes
iconas do século XX: un atleta negro sobre o podio, o brazo no alto fronte á
bandeira americana, o puño dereito enfundado nunha luva negra, a cabeza
lixeiramente humillada, o ouro sobre o seu peito, a protesta no momento da
gloria, o medo ás represalias, a ebulición dun home que temía ser tiroteado.
Como esquecer ese momento. Tommie Smith acababa de gañar a final de 200 metros,
cun tempo de 19.83 segundos, unha marca prodixiosa que se adiantou ao seu
tempo, como tantas outras naqueles Xogos fabulosos. Só por esa carreira, Smith
entraría na lenda do atletismo. Ninguén até entón baixara dos 20 segundos, unha
fronteira que aínda hoxe serve para distinguir a verdadeira excelencia dos
especialistas.
Smith
chegara ao atletismo grazas ás súas marabillosas condicións naturais. Iso non
significaba que o seu acceso ao deporte fose sinxelo, como tampouco o foi a súa
vida. Sétimo entre os doce fillos dun recolledor de algodón de Texas, Tommie
sufrira innumerables privacións. Vira como os capataces golpeaban ao seu pai,
viaxara apiñado nos camións que percorrían os campos de algodón do Sur de
Estados Unidos, traballara nas terras desde neno, emigrara coa súa familia a
California, onde tampouco puido escapar aos abusos, a discriminación e a
intolerancia. Aqueles anos marcaron irremediablemente a súa vida e fixéronlle
sensible aos tempos de cambio que se vivían nos 60.
As súas
calidades físicas permitíronlle ingresar na Universidade de San José State, o
paraíso dos velocistas. Alí reuníronse os fenomenais Le Evans (campión olímpico
de 400 metros), Ronnie Ray Smith (campión olímpico 4x100) e John Carlos, o
fogoso atleta do Harlem neoiorquino que se dirixiu ao Oeste por consello de
Harry Edwards, o home que provocou todo o movemento de protesta aos Xogos de México.
Edwards tiña
25 anos e era profesor de Socioloxía en San José State. Amigo de Martin Luther
King e de líderes negros radicais como Stokey Carmichael, decidiu fundar un
movemento de boicot contra os Xogos Olímpicos. Edwards e un grupo de
deportistas entre os que figuraban Tommie Smith, Le Evans e o xogador de
baloncesto Lew Alcindor (que pasaría á posteridade como Kareem Abdul Jabbar)
redactaron un manifesto no que criticaban a admisión de Suráfrica no Comité Olímpico,
esixían a dimisión por racista de Avery Brundage, presidente de devandito comité,
e reclamaban a devolución a Mohamed Alí do título de campión do mundo de boxeo.
Todos os
atletas, menos Alcindor, acudiron aos Xogos de México, pero Smith estaba
decidido a expresar a súa protesta e a de todos os compañeiros agrupados no
movemento denominado Black Power (poder negro). Era un raparigo tímido,
introvertido, máis proclive a actuar que a falar. Por mor das súas posicións
políticas recibira ameazas de morte. Pouco antes dos Xogos de México, casou e
recibira unha oferta para xogar cos Bengals de Cincinatti na liga profesional
de fútbol americano. Desde o punto de vista táctico, nada lle conviña menos que
un acto de rebeldía. Pero Smith era unha persoa de conviccións. Demostrouno
despois da súa gran vitoria na final de 200 metros.
As luvas
Tras a
carreira, dirixiuse aos vestiarios con John Carlos. Abriu unha bolsa e sacou dúas
luvas negras. "John, chegou o momento. Aquí están todos estes anos de
sufrimento, de medo. Eu vou facelo. Ti decides o que queiras"."De
acordo. Eu tamén o farei", díxolle John Carlos. Tommie Smith entregoulle a
luva esquerda. Él quedou co dereito. Tiña medo. "Tommie, se alguén
dispara, xa coñeces o son. Móvete rápido". Ningún dos dous estaba seguro
da reacción da xente e dos policías. Nunca antes se aproveitou unha cerimonia
olímpica para realizar un abrupto acto de protesta política.
Smith púxolle
unha condición a John Carlos. "O que imos facer ten que estar cargado de
dignidade e emoción. O himno americano é sagrado para min". Pouco antes de
saír ao estadio para recoller as medallas, atopáronse cun aliado insospeitado.
O australiano Peter Norman, sorprendente segundo na final, interesouse pola
decisión dos dous atletas estadounidenses. Norman, de raza branca, dixo que
apoiaría a súa protesta e para acreditalo colocouse no peito unha insignia do
Proxecto Olímpico polos Dereitos Humanos, o movemento creado por Harry Edwards.
O
resto pertence á historia. Os dous atletas norteamericanos depositaron unha
zapatilla sobre o podio e sobre as notas do himno americano levantaron os seus
puños con guantes, ante a estupefacción de Avery Brundage e os dirixentes da
delegación estadounidense. Un momento que recordará para sempre o valor e a
integridade de Tommie Smith e os seus dous compañeiros no podio.
