Xogando á guerra

Esta fotografía de Agustí Centelles, un dos grandes reporteiros gráficos da Guerra Civil no bando republicano, pareceume sempre unha das que mellor expresa o que é a Guerra. E non só a Guerra Civil, senón calquera. Os nenos sempre imitan aos maiores e se o que ven é morte e violencia eles reprodúcenas nos seus xogos aparentemente inocentes, mesmo nos chapuceiros uniformes e no xefe de pelotón, tan digno el. Por que os xefes nos parecen tan decentes mentres os seus subordinados fan o traballo sucio?

E non xogan ás batallas, senón aos fusilamentos, nunha extraordinaria imitación dos ‘Fusilamientos del 3 de mayo’ de Goya, que o autor soubo maxistralmente captar: a barbarie sen cara, de costas; os fusilados de fronte. Unha metáfora da cruel realidade que se vivía neses momentos en España. Noutro bando, no dos rebeldes, os nenos xogaban ao mesmo como anotou o xeneral Mola (perdón, Mula), nos seus diarios en agosto de 1936: “Me ha chocado el juego que se llevaban unos chiquillos. Dos de ellos iban con escopetas de juguete. Los demás cogían a otro prisionero y lo conducían ante los armados. Éstos le gritaban al preso: ‘!Viva España¡, ¡viva España¡’ y como el preso no contestara (el juego era no contestar), los de las escopetas apuntaban y el pelotón imitaba el fusilamiento”. Semella case unha descrición detallada da foto, aínda que os berros fosen outros.

Nenos con armas de plástico en Nayac, Iraq

Hoxe, os nenos (non as nenas), seguen a xogar á guerra en Somalia, Palestina ou Iraq, mentres os maiores alimentan esta perversa diversión coa súa incapacidade para vivir sen matarse. Mesmo recorren aos nenos para que alimenten a maquinaria bélica, como ocorre hoxe en moitas contendas, pero tamén en 1938 coa chamada ‘Quinta do biberón’ durante a Batalla do Ebro no bando republicano. Nenos de 17 anos levados a morrer e a matar na fronte. Cando deixarà de estar de moda fusilar?

Nesta foto no Madrid asediado do 36, as nenas xogan tamén a súa guerra. A pesar de que houbo moitas milicianas no bando republicano para estas nenas xogar a ser mulleres durante o conflito supuña disfrazarse de enfermeiras. Os roles de xénero manifestados con nitidez. Os machos matan, as mulleres curan. Pena que hoxe se mida a consecución da igualdade cuantificando o número de mulleres no exército. Nenas e nenas, vítimas sempre (na Guerra Civil morreron uns 400.000 nenos e nenas), pero tamén aprendices do vil oficio de matar.