Tiempo de guerra. Conciencia y engaño en la segunda guerra mundial

Este libro trata de la cultura psicológica y emocional de los norteamericanos y los británicos durante la Segunda Guerra Mundial; sobre las racionalizaciones y eufemismo que la gente necesitó desde 1939 hasta 1945 para enfrentarse a una realidad inaceptable, sobre la anormal e intensa frustración del deseo en tiempos de guerra y sobre algunos de los mecanismos mediante los cuales este deseo era satisfecho. El daño provocado por la guerra a cuerpos y edificios, aviones, tanques y barcos es obvio. Menos obvio es el daño que provocó al intelecto, al discernimiento, la honestidad, la individualidad, la complejidad, la ambigüedad y la ironía, por non mencionar ña intimidad y el ingenio. Durante los últimos cincuenta años, la guerra aliada ha sido esterilizada e idealizada por los nostálgicos, los patrioteros, los ignorantes y los sanguinarios. He tratado de equilibrar la balanza.

Así comeza o Prefacio do libro do historiador e profesor de literatura Paul Fussell (autor de outro ensaio estupendo sobre a I Guerra Mundial: La Gran Guerra y la memoria moderna), editado por Turner no ano 2003. É un libro magnífico, orixinal é lúcido. Partindo dos seus propios recordos persoais como soldado do exército de EE UU durante a II Guerra Mundial, e utilizando como fontes a literatura, as cartas e a propaganda, o autor preséntanos unha investigación demoledora contra a glorificación da guerra e o patrioterismo. Todos aqueles que ven algún risco de heroicidade nas matanzas bélicas deberían ler este libro para comprender a verdadeira cara da guerra, de calquera guerra.

“Todas as guerras son puerís, e peléxanas os nenos”. Así di Melville no seu poema “The March into Virginia”. A guerra débese apoiar nos mozos, pois só eles teñen as dúas cousas que esixe a loita: resistencia física e inocencia respecto da propia mortalidade. Os novos orgullécense da súa capacidade atlética, e como o seu sentido do honor non ten sufrido compromiso, constitúen o material máis útil para abastecer a liña de combate. A conciencia virá ó cabo duns meses, para entón estarán esgotados e resultarán practicamente inútiles como soldados: medorentos, cínicos, debilitados, remisos.

Unha característica notable da Segunda Guerra Mundial é a xuventude da maioría dos que pelexaron nela. Os soldados xogaban non só a seren asasinos, senón tamén a seren adultos. Interpretando a parodia infantil dunha sociedade adulta criminal, rapaces que xamais se afeitaran metrallaban a outros rapaces que se arrastraban levando Panzer-faust nas súas mans adolescentes. Entre os feridos, o berro máis común era <<¡Nai!>>

La escuela del soldado (pax. 73)

Pero eses nenos pasaron por unha ‘escolarización’ garantida polo exército. <<¿Que aprendiches aquí? (…)

A aguantar e non contestar

A facer o que debo, como debo: é dicir, a morrer.

¿Cales son as respostas so soldado? Si, señor;

Non, señor: ningunha desculpa, señor (…) Pero (señor) alí non hai lugar

para morrer-

Para morrer ou para vivir (…) Silencio, ninguén escoita.

Pregunte o que queira, aquí non hai ninguén que responda.

Aquí o que se ensina é a morte doutra xente;

¿Quen necesita saber por que debe morrer outro home?

¿Quen lle ensinou, soldado, por que morrerá vostede mesmo?

E non hai tempo, en cada guerra, para aprender.

Debe vivir ou morrer como se arroxan os dados nun tapete;

Como a folla se chamusca e prende lume, como arde a rama>>

La escuela del soldado (pax. 84)

Un soldado novo en combate escoitou a seu sarxento unha obscenidade cando a súa unidade foi alcanzada por un canón alemán de 88 mm:

Preguntei se estaba ferido e cun medio sorriso dixo que non; só se mexara por riba. Sempre o facía cando comezaba a cousa, dixo, e despois sentíase mellor. Non estaba poñendo ningunha escusa, tampouco, e entón dinme conta que eu tamén tiña un problema (…) Había algo tépedo por aí e parecía correr pola miña perna (…)

Díxenllo ó sarxento: ‘Sarxento, eu tamén me mexei’, ou algo así, e el sorriu e dixo: “Benvido á guerra”.

La guerra real nunca llega a los libros (pax. 345)