A loita pola igualdade: movemento obreiro e feminismo

  4. Movemento Obreiro.pdf by eladioanxo

Nelson Mandela, un home bo e xeneroso

Extraordinarias fotografías da Primeira Guerra Mundial

Dous audiovisuais da Casa de la Imagen (Logroño) a partir dun arquivo de máis de 500 negativos estereoscópicos dun anónimo oficial do exército francés durante a I Guerra Mundial. As imaxes das paisaxes bélicas, dos oficiais e dos soldados percorren os campos do Somme, Arras, Ypres e Flandes, entre 1916 e 1918. Un documento de primeira orde sobre as miserias e avatares da guerra.

O primeiro vídeo está feito para dar unha idea de como funcionan as imaxes estereoscópicas. A técnica consistía nun cámara con dous obxectivos e un disparador. A imaxe que se obtiña era dobre e correspondía unha a cada ollo. As dúas quedaban recollidas nunha placa de cristal, o negativo. Cando a información chegaba ao cerebro creaba a sensación de profundidade.

O segundo vídeo está formado coas fotografías que formaron parte da exposición Bélica (2007), unha mínima parte da colección.

O arquivo foi adquirido en Tánxer no 2003 e catalogado e restaurado para a exposición que se vai celebrar no 2014, centenario do inicio da Gran Guerra.

3D World War I from Casa de la Imagen on Vimeo.

BÉLICA (I Guerra Mundial) from Casa de la Imagen on Vimeo.

Lei de REPRESIÓN cidadá

11 anos á intemperie

Susana Trigo (ensinante)

O primeiro día que nos achegamos ao chapapote foi no Con Negro. Sentiamos unha necesidade inmediata de poñérmonos limpar a casa. Co que fora. Era pola tarde e era incrible. Incriblemente noxento. Bea tusía. Levantóuselle unha dor de cabeza inutilizante. Eu concentrábame: respirar coma se non estea a respirar. Metiamos as mans na merda aquela pegañenta e fomos apañando  o que podemos. Unha miseria viscosa que deu en anegarnos por dentro e fóra durante os seguintes meses. 

Desque coñezo a Miguel, o único Nadal  que non estivo en Huesca onda os pais, foi aquel, entre o 25 e Noite Vella. A unha hora irrepetible nunha mañá de vacacións, collía o bus que puxera o Concello de Pontevedra e ía anicarse ás rochas de Balieiros. Metódico coma el é, non se lle escapaba unha lentella de chapapote. Ao día seguinte limpaba o mesmo cacho do areal. Acoirazábase con máis xerseis e gorros e volvía comezar, paciente e cabreado.

Ao outro Miguel, o de Murcia, aínda se lle pon unha sombra no sorriso, cando describe a arrepiante fin do Camiño que lle agardaba en Fisterra, despois de 700 km a pe. Chegou a tempo de ver arribar as primeiras vagas de fuel e xa quedou. Conta que se fartou de limpar. E de chorar.

Víctor, da Illa, converteuse na icona do pesadume, nunha foto tan magnífica coma dramática. Desde o máis infindo cansazo agárrase ao cabo, coma se ese cordón umbilical dos mariñeiros o puidera soster. Un ídolo de beleza grega, abatido, xa moito antes de que disparase a cámara. Porque antes, xa berrara por todos e con toda a desesperación do mundo na extensa cara dun señor Presidente da Deputación e alcalde de Ribeira. E a desesperación esgota.

A verdade é que, día tras día, publicábanse imaxes tremendas, o incendiado vermello da roupa dos bateeiros, a simbólica brancura das fundas contra os coiais alcatranados. Épico. A arte da paisaxe do século XXI xamais poderá ignorar a dolorosa iconografía do Prestige.

Porque, a ver, no actual estado da cuestión, fronte a esta inaturable farsa e cinismo, non houbera sido mellor que desde o inicio interpretásemos a marea negra coma un diálogo entre a arte e a natureza? Que catástrofe nin que nada. Foi unha monumental intervención artística na fermosísima e agreste Costa da Morte, que a situou para o resto do século no mapa global do planeta. Coast of Death, Galician country, con Muxía zona cero e As Landas en Francia, zona dous mil novecentos e pico km. Superando o reto do Exxon Valdez en Alaska e todo.

Enfin, podo seguir en plan irónico lembrando que ben que se notou que a xente voluntaria era lida. Citábase a negra sombra de Rosalía a eito e máis a nós e o barco, sós, de Manuel Antonio. Viunos fenomenal sabermos destes versos, que manipulabamos para poder metermos algo na boca mentres non saíamos do abraio e o noxo. A poesía axuda a dixerir a barbarie e a impotencia. Tamén Xela Arias dera á luz o atinadísimo verbo “Intempériome”. Iso foi o que aconteceu. Intemperiáronnos. Brutal empurrón contra o chapapote e, de rebote, contra a ineptitude dos poderes públicos.

Once anos intemperiándonos, e os que quedan! Pero volvamos de novo a Aguiño ou a Camelle ou a Lira. Que pasada foi Lira! Por exemplo, Guadalajara, situada tan lonxe de calquera mar ibérico, cedera nun pleno municipal o seu orzamento do lucerío de Nadal para convertelo en xantares para a xente voluntaria de Carnota. Hai tantas historias de solidariedade aínda por contar!

Naqueles días e de xeito espontáneo, en toda a costa galega tamén se dera un paso político insospeitado: a toma de decisións asemblearias, a emancipación, a autodeterminación, persoas asumindo responsabilidades freneticamente, a utopía do autogoberno feita realidade, aquí na terra, nos coídos, nas praias libertarias,  vamos, que collemos o chapapote coas mans durante meses, recalco, e ninguén mandou en nós. Fixemos o que nos petou e bastante aqueladiños, por certo. Ninguén viu dar ordes, nin poñer límites, nin dar consellos paternalistas, nada. Fomos libres e autodeterminámonos. Tocamos poder. Poder de decisión. Decisión de ir limpar o finde seguinte ou non. E a onde, e como. Unha agridoce experiencia de autoxestión. Tivemos que xestionar de todo: a impotencia propia, a incompetencia allea, a terapéutica burla negra, a emocionante marea branca, a catártica mobilización social. Non se daba feito.

Vistas as cousas once anos despois nunha secuencia de desolación, carraxe, desgoberno, demanda social, catástrofe e nada, tamén hai outra palabra imprescindible na bilingüe literatura galega. O esperpento. Esperpento é por caso, esa confusa situación na que habendo inferno aquí na terra non hai nin demo nin penados nin castigo. Habendo unha prudente xustiza e un claro delicto, non hai culpables. É esperpéntico, si, pero eu xa preciso ver algo positivo en todo isto. Non será tamén unha liberación, por todas as deusas? Vinte séculos de cultura xudeocristiana afundiron  co Prestige. Xa non hai culpa, aleluia. 

A estas alturas do conto, e é conto longo, xa me vou poñer decididamente sarcástica. Incluso antiestética. E moi política. A ver,  somos políticos, nonsi?, irrenunciable dereito da cidadanía. Que ninguén intente confundirnos. Claro que estamos aquí de xeito político. É o que nos queda. E eu, aproveitando, vou facer apoloxía dunha acción. Unha acción antiestética dicía, que moleste un pouco, é dicir, ética. Apetéceme dar un paso máis. Xa collín carrerilla. Apetéceme autogobernarme xunto coa xente camarada do chapapotismo e devolverlle a alguén o fuel que histericamente quitamos da nosa casa, adiantándonos, impedindo que quen o tiña que facer o fixera segundo trescentos protocolos internacionais que debe haber por aí. Miñas e meus, aínda vai resultar que metemos a pata. 

Non sei, non sei a quen lle vou devolver o fuel e non vou eu inventar culpables onde non os hai. O caso é que tampouco conservo fuel. Pero como isto é un chamamento a unha acción ideal, que nunca existiu nin existirá, eu vou pensar en quen me pete e a ese irresponsable de colaborar por acción ou omisión en tamaña desgracia artística, voulle enviar platonicamente nunha bolsiña pechada hermeticamente unha deposición íntima que resuma literalmente o que opino.  Tamén vale plastilina, claro! Menos escatolóxico, dacordo. Logo compartirei cos amigos, a quen  lle fomos espetando o chapapote metafórico na cara (isto é a quen persoa, empresa ou institución). Ben seguro que habemos rir un cacho coa fedenta e extensa listaxe. Unha risa conxelada, ben o sei de antemán.

¡Vou rematando este conto que se puxo tan triste. Limpamos o chapapote con urxencia, con desprotección, con amor. Limpámolo para que non quedara enterrado. Porque era e é a nosa casa. Que non é nosa, que é de quen aínda non naceu e de quen xa se foi. Limpamos porque non aceptamos a táctica de botar terra por riba e xa está. As cousas soterradas non desaparecen, nin sequera se se deixan no fondo do mar ou dun despacho. Pasa o mesmo que coas persoas.

De todo este esperpento, de toda esta negra sombra e esta intemperie xa tan prolongada vai quedando un amargue pouso. Un perigoso escepticismo que temos a obriga de combater. Se algo saíu ben daquela, foi darnos por aludidos e saltarmos axiña do sofá. E isto non podemos esquecelo. Foi a nosa actitude a que nos salvou de ficar asfaltados por décadas. O raro optimismo, a convicción de que había que actuar. Unha resposta voluntaria e entregada. 

Cada verán, as galletas que o mar deita na praia do Rostro seguen cheirando a aquel outono lamacento. E lembran teimudas que aínda queda moito por limpar, do chapapote concreto e do metafórico.  E repiten a certeza de quen se trabucou e quen non. Os que se equivocaron parece que nunca darán sequera o paso moral de recoñecelo. Nós non deixaremos de esixirllo. Pola vía legal que toque. Nin cederemos co esquecemento. Por iso estamos aquí, queridas e queridos, porque agora xa sabemos que depende de nós directamente librarnos da negra sombra e do esperpento. Nós, sós, intemperiándonos o tempo por vir. Nunca Máis é nunca máis.

(O texto foi lido no remate da manifestación de Nunca Máis do domingo 1 de decembro en Pontevedra)

¿Y si tu, sos vos?

Documental do periodista uruguayo Danilo Albin sobre o roubo de bebés na ditadura arxentina. Aínda quedan máis de 400 bebés roubados que non coñecen a súa identidade.

As ditaduras do sur de América sumaron aos seus crimes o roubo dos fillos e fillas dos deitidos que foron asasinados e desaparecidos. Dúas das ‘Abuelas de la Plaza de Mayo’, xunto as súas netas atopadas, son as protagonistas do documental. Aquí narran a súa dura e infatigable loita, durante 9 anos, por atopar as netas secuestradas polos torturadores do réxime.

25-N

Historiador, tu patria te necesita (El Roto)

PERO... ONDE ESTABA TODA ESA XENTE?

Do antigo Caladiños:

No ano 2003, no Don Aurelio de Cuntis, decidimos recordar os 25 anos da Constitución. A min ocorréuseme unha actividade consistente en que os profes lembráramos por escrito como vivimos a morte do tirano e os primeiros anos da Transición. O alumnado debería descubrir quen era o autor de cada texto.

Abaixo tedes o que eu escribín, que é o que eu recordo, non o que realmente vivín.

PERO... ONDE ESTABA TODA ESA XENTE?

A mañá do 20 de novembro de 1975 os internos dos Salesianos de Ourense estabamos nos lavabos cando entrou o frade de garda coa noticia: ‘el generalísimo ha fallecido esta madrugada, podeis iros para casa una semana’. Algúns comezamos a berrar e dar chimpos de alegría. Eu rematei no chan da labazada que me deu o misericordioso irmán. Non, non tiñamos ningún tipo de conciencia política, simplemente deveciamos por ir para a nosa casa e abandonar o asfixiante ambiente do internado. Iso foi para min a morte, na cama, do Ditador: unha semana de vacacións ben merecía unhas cantas labazadas.

Impresionoume moito o enterro de Franco, con aquela multitude agardando no seu velorio, os brazos en alto (que significaría ese xesto?), as bágoas dos reis, o Val dos Caídos... Amargoume as vacacións. Vendo a única televisión parecía que se acababa o Mundo, que España xamais volvería a ser Una, Grande y Libre, que estabamos perdidos sen o noso guía.

Non foi así, de repente todo pareceu coller vida: infinidade de carteis, mitins de non sei cantos partidos: centristas, socialistas, comunistas, galeguistas... Pero onde estaba toda esa xente? E os que durante o enterro de Franco amosaban un profundo pesar agora renegaban del ou esquecíano: Franco non existiu, había que ser europeos modernos.

Pero non pensedes que un raparigo coma min estaba interesado pola política. Non, o que máis me atraeu deses anos foi o destape. Pasar con disimulo diante do quiosco e botarlle unha ollada ás fotos de Nadiuska, Susana Estrada ou a Cantudo, soñar con poder entrar a ver unha película S. En fin, niso creo que non cambiamos moito, aínda que hoxe calquera programa infantil é moitísimo máis atrevido.

Abandonei o internado, grazas a Deus! e funme ao Instituto de Verín, preto da miña casa de Albarellos de Monterrei. Creo que foi o primeiro curso no que nenos e nenas compartiamos as aulas. Foi unha sensación contraditoria, por un lado encantábame estar coas rapazas pero por outro púñanme un pánico tremendo. Así que os rapaces faciamos grupo de machos aparte, falando de fútbol e mulleres pero tremendo ante a posibilidade de achegarnos á rapaza que nos gustaba. Nisto tense cambiado?

Tamén lembro a miña primeira folga. Durou aproximadamente 5 minutos. Ían expulsar a unha compañeira e o grupo de 1º de BUP pensou que era inxusto, e había que actuar (algo aprenderamos dos novos tempos), así que decidimos non entrar na clase despois do recreo. Estabamos nun curruncho do patio, agochados uns detrás dos outros, con moito medo. Vimos baixar polas escaleiras ao Shérif e aínda nos apertamos máis contra a parede. Dixo: ‘o entran a clases o salen del recinto del Instituto’. Só un saíu, a maioría correu escaleiras arriba e uns cantos demorámonos uns segundos para convencer ao colega de que tamén entrase. Para min esta folga é como a Transición: pensabamos que podiamos loitar contra calquera inxustiza, que o futuro ía ser esplendoroso e... entramos na OTAN, hoxe invadimos Iraq... Non pasa nada ya es primavera en el Corte Inglés!

O Antigo Réxime

  1. ANTIGO RÉXIME.pdf by eladioanxo

PROMISES

Este documental, estreado no 2001, filmouse entre 1995 e 1998, en Xerusalén, nun campo de refuxiados palestinos e nun asentamento de xudeus en Cisxordania. Os protagonistas son sete rapaces, catro israelís e tres palestinos, de entre 9 e 13 anos, que a través das súas palabras e xestos nos van facendo comprender e sentir como se pode vivir no medio da violencia que determina as súas vidas.

Os directores elixiron aos rapaces procurando que cada un deles fose o espello da postura dunha parte das súas sociedades. Esa elección pode ser cuestionada pero non se pode negar o seu valor pedagóxico. Así, podemos decatarnos de que as posicións dos dous bandos non son monolíticas, senón que mentres os integrismos irracionais non deixan lugar para a convivencia, a tolerancia e o desexo de vivir en paz están tamén presentes.

O documental déixanos innumerables palabras e imaxes que nos abraian de tan esclarecedoras. Palabras e imaxes que nos feren cando falan de odio sen concesións, pero que tamén nos fan sorrir cando falan de sentimentos, de xogos inocentes.

A principal lección que podemos tirar é que por riba da Historia, da política perversa e do militarismo ten que primar o desexo de vivir en paz. Hai que eliminar as aramadas que pechan e illan, superar os prexuízos e recoñecer aos outros como iguais. Isto é o que reflicte o filme, que a convivencia é posible, cando consegue poñer en contacto aos xemelgos xudeus cos nenos palestinos refuxiados.

Pero tamén nos presenta as enormes dificultades: non coñecen o idioma respectivo a pesar de vivir a só uns pouco quilómetros, teñen que entenderse en inglés (ou con eructos); adoutrínannos no odio; o medo a traizoar ao propio pobo; os checkpoints para os palestinos; a relixión como base da organización social e política; o drama do pobo palestino co Estado israelí se nega a recoñecer; a pobreza dos campos de refuxiados fronte ao benestar dos xudeus; as armas que forman parte da indumentaria cotiá; o sentimento secular de posesión da terra...

En definitiva, algúns dos protagonistas indícanlle o camiño aos 'que mandan': un único Estado onde todos os seus habitantes teñan os mesmos dereitos, os dereitos humanos. Témome que esta non é a vía que seguen os que alí mandan, para desgraza das persoas que só queren xogar, falar, rir, discutir e mesmo, eructar, cos seus veciños.

Ficha e cuestionario

  Promises by eladioanxo