xoves, 2 de xaneiro de 2014

Los surcos del azar, de Paco Roca. IMPRESCINDIBLE


A noite de fin de ano tocoume pasala la casiña de Pontepedriña, e non foi mala noite grazas ao magnífico cómic de Paco Roca, que me atrapou e non puiden deixar de lelo ata a madrugada.
É un cómic de Historia, pero sobre todo é unha gran historia. Trata do exilio español durante a II Guerra Mundial, centrándoo nos recordos de Miguel Ruíz, anarquista que, no tempo presente do relato, vive en Francia. Ata a súa casa acude o propio autor para coñecer o seu pasado.
A mestría de Roca consegue crear unha historia de vida, unha biografía entrañable, fascinante, mesmo intrigante. Unha vez máis, o autor de obras imprescindibles como Engurras ou El invierno del dibujante, é quen de crear personaxes cheos de humanidade, con entidade propia, facilmente recoñecibles, próximos e atractivos. É isto ocorre non só co protagonista, senón tamén cos secundarios coma o veciño de Miguel na actualidade ou cos compañeiros que viviron con el o drama do exilio e da II Guerra Mundial. Para min esta é o principal valor de Roca, a capacidade, só ao alcance dos elixidos, para construír personalidades auténticas coas que é imposible non sentir empatía e simpatía. O que tamén nos ocorre cando o propio autor se converte nun personaxe máis, como acontece neste cómic ou no divertidísimo Memorias de un hombre en pijama.
O que, desde o meu punto de vista, fai desta banda deseñada algo excepcional na brillante carreira de Paco Roca é o ritmo narrativo. Consegue o tempo exacto en cada momento para poñernos a bailar, con suavidade, ata o final. E, ao rematar, laiámonos porque deixou de soar esa melodía perfecta. A limpeza do debuxo e o poder evocativo do texto encaixan coma unha luva no noso maxín. O contacto coa realidade pasada é doado, porque (ao igual que Albert e seus fillos) o que conta Miguel é tan emocionante que non podemos ficar indiferentes.

Coñecer e comprender as aspiracións e vivencias dos exiliados republicanos é fundamental para a nosa dignidade como pobo. Desde as palabras de Antonio Machado que dan título a obra: ‘Para que llamar caminos a los surcos del azar’, non hai páxina que non sexa unha homenaxe reivindicativa, xusta e necesaria dos homes e mulleres que non renunciaron aos seus ideais a pesar do maltrato sufrido polos fascistas (non só os franquistas), e o desprezo e o esquecemento dos propios aliados. Coñecer e recoñecer a súa loita debe ser un orgullo para os españois de hoxe, aínda que moitos aínda prefiran a herdanza vergonzosa do nacionalcatolicismo.
Paco Roca consegue tamén, a partir dun enorme traballo de documentación, transmitirnos a verdade do vivido por eses homes, unindo realidade e ficción, pero sen caer no aburrido academicismo ou na obsesión polos datos. Afástase do panfletario (non eran santos, claro!) e da hipocrisía do politicamente correcto. Ninguén é perfecto pero os grandes cabróns, nocivos para a humanidade, eran os fascistas, e os grandes traidores á democracia foron a chamada Francia Libre e as potencias aliadas, que utilizaron aos republicanos españois na ‘liberación’ de Francia, pero deixaron que Franco se consolidase no poder en España. A gran frustración de Miguel e seus compañeiros de La Nueve, obrigados a renunciar aos seus ideais para seguir vivindo... desenganados e amargados.
Todo se resolve de xeito maxistral e sorprendente, como en todas as boas historias, o enigma de Miguel non era, nin máis nin menos, cunha historia de amor. Pura vida. En definitiva, unha banda deseñada de obrigada lectura, magnífica pola súa execución e pola súa finalidade, que nos permite aprender entreténdonos. Unha auténtica lección.

Documental: La nueve

Ningún comentario: