domingo, 14 de decembro de 2014

Queda alguén aí? de Rafa Cid

-->
Do antigo Caladiños
O documental "Queda alguén aí?" de Rafa Cid (2007) describe a vida (pouca) que queda na aldea do Pedroso (Concello do Riós), como exemplo do que está a ocorrer en amplas rexións do interior de Galicia: a despoboación extrema do rural.
Alí queda pouca xente e a maioría na terceira ou cuarta idade. Os máis novos ou están na emigración (Barcelona, Bilbao...) ou se teñen ido a vivir a vila de Verín.
Dada a súa idade, para a maioría dos habitantes do Pedroso a morte é unha constante na súa vida, e por iso deciden gastar o diñeiro 'dos piñeiros' na construción dun tanatorio do máis luxoso.
Máis alá da crítica fácil a esa decisión dos vellos (lembremos o malgasto da Cidade da -in- Cultura), para min o gran acerto do documental, tal e como xa conseguíu o autor no seu primeiro e extraordinario filme, "Carrilanos", é a naturalidade coa que consegue captar aos personaxes. Pódenche caer máis ou menos simpáticos, pero son auténticos dos pés á cabeza. A través das palabras e xestos de cada un deles podemos albiscar toda a súa vida, mesmo a vida futura. Para nós non sería difícil describir a vida de Pedroso hai 20 ou 40 anos, temos toda a información. Por desgraza, tampouco nos resulta complicado adiviñar a vida de Pedroso dentro de 10 ou 20 anos.
A morte das aldeas, tal e como tradicionalmente se entenden, ligadas ás actividades agrarias, antóllase inevitable. As propostas alternativas non deixan de ser iso, alternativas, e as aldeas máis afastadas dos núcleos urbanos, aínda que nos doa, irán desaparecendo. Que outro investimento máis rendible co tanatorio se pode facer no Pedroso? por que teñen que renunciar eles aos seus caprichos se os que teñen que administrar o diñeiro público non o fan? Podemos debatelo.
Eu quédome coas seguintes secuencias e persoeiros: a entrada no local social coa súa particular 'decoración', arriba e abaixo; os asentos de autobús; a alegría da rehabilitación do labrego mozo; o maxistral 'conta contos' da Santa Compaña, os coches abandonados, a misa e...sobre todo, o avó, que nos dá unha verdadeira lección da vida e a morte. Agardamos que o director siga facendo documentais, necesitámolos para entendernos.

mércores, 10 de decembro de 2014

Los falsificadores, de Stefan Ruzowitzky


Do antigo Caladiños

Los Falsificadores levou o Óscar á mellor película de fala non inglesa do ano 2007. A película vese con facilidade e está moi ben feita. A súa orixinalidade débese a que trata un tema pouco coñecido, pero real: a formación dun grupo de xudeus falsificadores de diñeiro dentro dun campo de concentración, coa finalidade de financiar a guerra e facer crebar o sistema financeiro dos inimigos. Ese grupo gozaba de privilexios impensables para o resto dos xudeus confinados. Estaban ben alimentados e vivían en barracóns cunhas condicións aceptables.
O motor da historia é o conflito ético que se lles presenta, xa que ademais de vivir mellor cos outros presos, a súa labor pode facer que os seus verdugos poidan gañar a guerra. O drama persoal e colectivo é o máis interesante da historia, aínda que non está tratado con moita profundidade. Ao final triunfa o desexo de sobrevivir e só un dos presos boicotea, sen éxito, a produción de dólares falsos.
A visión do filme pode suscitar nos espectadores unha serie de preguntas morais: ata onde estariamos dispostos a chegar para poder sobrevivir, aínda que só sexa un día máis?, ata onde chega a nosa lealdade cara a nosa comunidade?, paga a pena sobrevivir a semellante horror?, cales son as diferencias entre as boas e as malas persoas en situacións límite?
É outra das moitas películas que todos os anos se fan sobre o nazismo e o holocausto xudeu. Está ben, é necesario, que se recorde esa monstruosidade, sobre todo si así evitamos repetila, pero hai que ter en conta tamén outros xenocidios da Historia, mesmo ás outras vítimas da tolemia nazi, como os xitanos ou os homosexuais. Non teñen a mesma consideración todas as vítimas e se percibimos aos xudeus como as vítimas por antonomasia débese ao poderío económico e político dese pobo que creou unha maquinaria moi potente ao servizo da súa memoria histórica, da shoah, ocultando ás outras vítimas e, tamén, xustificando, cos seus padecementos pasados, accións represivas e violentas tan inmorais como as que eles sufriron, e das que hoxe é responsable o Estado de Israel sobre os palestinos. De ningunha maneira pretendo minusvalorar o Holocausto xudeu, pero é un deber moral dignificar a todas as vítimas do pasado e do presente. Todas merecen o noso recoñecemento e a nosa solidariedade, máis alá do poder dos medios.
A película non aporta gran cousa ao coñecemento do Holocausto e remata cun ‘final feliz’ absurdo, pero é recomendable, tanto polo tema como pola forma de abordalo. Ten ademais o mérito de ser unha coprodución entre Austria e Alemaña, amosando a capacidade deses países para asumir criticamente o seu infame pasado.

xoves, 4 de decembro de 2014

Videodrome - ¿Civilización? - 30/11/14

Abro los ojos y veo una tierra joven y maravillosa, dura y fuerte, en la que hemos bailado y efectuado nuestros ritos durante miles de años para dar las gracias al gran espíritu por ella... Al amanecer del 29 de noviembre de 1864, los 700 hombres del 1º de Caballería de Colorado, con apoyo de artillería, atacan y arrasan un poblado Cheyenne y Arapahoe en Sand Creek. El jefe Black Kettle enarboló la bandera de EE.UU. y una bandera blanca. No había guerreros en el poblado, sólo ancianos, mujeres y niños… Un Cheyenne llamado Pequeño Oso, relató que al regresar al poblado vio horrorizado cadáveres mutilados de mujeres y niños, cabezas seccionadas sin la cabellera, pechos de mujer colgados de estacas, mujeres embarazadas abiertas en canal y una anciana andando sin rumbo, sin su cuero cabelludo y empapada en sangre gritando sin expulsar sonido alguno… En 1970, Ralph Nelson dirige SOLDIER BLUE (Soldado azul), donde se dramatiza la masacre de cheyennes y arapahoes en Sand Creek… Con música de: Alfred Newman: Tema de HOW THE WEST WAS WON Elmer Bernstein: Tema de LOS COMANCHEROS Roy Budd: BSO SOLDIER BLUE Ry Cooder: Goose and Lucky, Sunny’s Tune, Southern Comfort, Houston in Two Seconds y Swamp Walk. Gabriel Fauré: Réquiem (In Paradisum) Buffy Saint-Marie: Soldier Blue, Universal Soldier, Up Where We Belong, Cripple Creek, Darling Don’t Cry y Now That The Buffalo’s Gone.

domingo, 30 de novembro de 2014

As rulas de Bakunin, de Antón Riveiro Coello

Do antigo Caladiños (hai 10 anos ou máis)

Hai uns días lin a novela ‘As rulas de Bakunin’, publicada en Galaxia xa no ano 2000, do autor limiao (co que xa hai algúns séculos compartín algunhas troulas no val de Monterrei) Antón Riveiro Coello. A verdade é que a lectura se me fixo moi agradábel e que, como pasa cos libros que te enganchan, non me chegaban as horas para rematala.

A novela conta a vida do anarquista Camilo Sabio Doldán, e a través dela vemos reflectidos os avatares históricos do século XX. A biografía de Camilo simboliza a vida de todos aqueles que loitaron por un mundo mellor nos tempos da República e que, ao igual ca democracia, viron truncado o seu futuro co golpe de Estado de Franco e a súa tropa.

Camilo sobreviviu ao cárcere grazas a un libro e a súa capacidade para memorizalo, pero outros moitos remataron a súa vida a mans da represión franquista. Este libro é unha homenaxe a todos eles, pero sobre todo aos anarquistas, hoxe tan esquecidos. Unha historia de perdedores que, sen embargo, viviron, e fixérono con toda a dignidade que xamais puideron acadar os seus verdugos.

Nas páxinas da novela intercálanse distintas etapas da vida de Camilo, misturándose con sabedoría a acción política e a vida cotiá, nunha unidade que se antolla imprescindible para crer no personaxe. Un personaxe de carne e oso, non un heroe, que sobrevive grazas ao amor, ao amor aos amigos e a súa familia.

A relación de Camilo co seu avó e a de Camilo co seu neto Lázaro enmarcan a historia. Unha historia de vida que nos permite coñecer, pero sobre todo comprender, o que aconteceu neste país no século XX: a emigración, a esperanza republicana, a represión franquista, o exilio, o silencio do franquismo e o esquecemento da transición. Pero que tamén nos presenta con naturalidade, sen énfases innecesarios, o carácter e os sentimentos dun mosaico de persoas cercanas a nós. Persoas que coma todos teñen virtudes e defectos, sen ocultarnos as súas faces máis reprobables.

Unha engaiolante novela que como dixo o propio autor «é unha obra da que estou moi orgulloso porque vai deixar unha boa pegada na miña andaina narrativa, non vai sobre ou anarquismo nin sobre a Guerra Civil. É unha historia de amor dunhas persoas que lles tocou vivir unha época feliz e que a Guerra Civil lles quitou as ideas de liberdade».


Ai, ruliña de ollos azuis, sinto que a vida se me vai e non podo termar dela. Non sei se a morte respectará este meu desexo reparador e sigo fiel a esa teima de que alá non hai máis nada, pero o teu recordo ten presencias case físicas e por iso entendo que non debo desaproveitar esta oportunidade para che contar as miñas miserias máis ocultas.

xoves, 20 de novembro de 2014

La Duquesa de Alba en Monterrey

Galicia Dixital martes, 01 de marzo de 2011. Joaquín Nieves

La actualidad manda y en esta ocasión permite mirar al pasado. En papel couché ocupa páginas la Duquesa de Alba, al igual que sucedía a mediados del pasado siglo. Entonces en el magazine "Luna y Sol" y, hoy en el "Hola", el protagonismo llegaba de la mano de los Grandes de España, por sus títulos nobiliarios y acontecimientos sociales.
Las bodas de Cayetana fueron acontecimientos del siglo, como, sin duda, se repetirá de producirse su tercer enlace como los anteriores por amor de amar y sentirse amada.
 De la Casa de Alba, la actual duquesa, fue la primera de las ilustres damas del madrileño palacio de Liria que visitó el Castillo de Monterrey, en Verín, accediendo por la "Calzada Real", para conocer sus posesiones en tierras orensanas, acompañada por el alcalde de Verín, Manuel Pérez García Sabugo y el Comisario de Monumentos y Excavaciones Arqueológicas e historiador Jesús Taboada Chivite, quien en un portafolios llevó la documentación referida a la Plaza Fuerte, datos que Cayetana escuchó con atención.
De aquella visita, estamos en condiciones de brindar aqui el único documento gráfico exclusivo para "Galegos", si el coordinador tiene la gentileza de publicar la vieja postal, que puede considerarse novedosa exclusiva informativa de máxima actualidad por las noticias traídas y llevadas estos días por la prensa del corazón.
En la fotografía, en un reclinatorio está orando en la Iglesia de Monterrey la Duquesa, flanqueada por las esposas del gobernador de Orense y del alcalde de Verín y, en el grupo, con el portafolios bajo el brazo, Jesús Taboada y un grupo de caras conocidas verinenses que se vieron gratamente sorprendidas por la presencia de la dama.
Según se había expresado doña Cayetana, prometía volver en otra ocasión, alojandose en el Parador de Turismo para disfrutar de la belleza del Valle que se extendía a sus pies.

Pero la Duquesa, de no haber realizado otras visitas posteriores, al menos de incógnito, no nos consta lo que podría ser noticia, como lo había sido hace más de medio siglo, teniendo en cuenta que hoy lo permiten nuevos accesos y Verín es ciudad fonteriza, por la que transcurre la Autovía de las Rías Baixas, con empalme a la de Portugal por Chaves. Contando Monterrey con un centro hostelero de primer orden que hace atractivo el recinto rodeado de murallas medievales.

martes, 7 de outubro de 2014

Anna Politkovskaya: asasinada o 7 de outubro do 2006 en Moscova pola súa defensa dos dereitos humanos


"Veo que las personas quieren cambiar sus vidas a mejor, pero no depende de ellas. Y, para soportar esa situación, se mienten a si mismas. En mi sistema de valores, ésa es la postura de la seta que se oculta entre el follaje. No importa: la encontrarán, y con toda seguridad la arrancarán y se la comerán.
Cuando uno nace humano, no puede comportarse como una seta."
Anna Politkóvskaya




Cita recollida na imprescindible banda deseñada Cuadernos rusos [la guerra olvidada del Caúcaso], de Igort (Salamandra)

xoves, 2 de outubro de 2014

Clara Campoamor: 83 anos do sufraxio universal

Hai 83 anos, o 1 de outubro de 1931, as Cortes da II República aprobaron o sufraxio feminino. A consecución deste dereito foi un mérito, sobre todo, da deputada Clara Campoamor, á que desde aquí facemos esta pequena homenaxe.

"Ni los más acérrimos enemigos de la mujer, que por serlo lo son míos, han podido arrebartarme el regusto paladeado de un logro que hace catorce años, cuando empecé a luchar por la dignificación de mi sexo, se me antojaba utopía pura en mi tiempo y en mi generación". Clara Campoamor, 1936, El Voto feminino y yo. Mi Pecado Mortal.

mércores, 24 de setembro de 2014

SOPA14: Poñendo en valor o patrimonio dende Celanova


Entre o 22 e o 27 de setembro Celanova acolle o II Congreso Internacional sobre Educación e Socialización do Patrimonio no Medio Rural (sOpA 2014), coa participación de proxectos e expertos de varios países, e unha gran representación do tecido investigador e activista galego, "educando no común, facilitando o acceso e a transmisión do patrimonio no medio rural", en palabras dos seus organizadores. O evento busca ser un punto de encontro, "un lugar de conversa, exploración teórica e metodolóxica" e "un lugar onde experimentar mecanismos conxuntos de acción", "emancipando o coñecemento mediante a expansión dos saberes e a concreación de contidos e metodoloxías".
O proxecto sOpA, baseado na “cultura libre”, pretende abrir o debate da cultura no rural a todos os estamentos da sociedade con enfoques alternativos e novas propostas “que permitan determinar novos modelos de xestión social do patrimonio, sempre nun contexto de diálogo aberto tanto para científicos como para asociacións e cidadáns”, explicou Sabah Walid na presentación do encontro. 
Ademais, SOPA concíbese como "un congreso itinerante que quere establecer vínculos cos lugares polos que se vai desprazando", este ano Celanova, e a pasada edición en Malpartida, Cáceres. É por iso que na súa organización, dende hai meses xogan un papel fulcral unha ampla lista de axentes locais. De igual xeito, este mércores 24 levarán a cabo unha serie de intervencións na rúa, "levando a teoría á práctica". Noutra das seccións, T-Cuentos, a veciñanza de Celanova está convocada a relatar os seus proxectos, vivencias e as súas experiencias no rural, "xerando así un coñecemento bidireccional e compartido". "Queremos romper ese discurso de que a Academia ou os técnicos somos os que deseñamos as cousas, queremos traballar no sistema de toma de decisións, para que os veciños participen", destacan.
Hai uns meses, en conversa con Prazaos seus organizadores denunciaban que "as políticas de posta en valor, na maior parte dos casos, cínguense exclusivamente aos grandes conxuntos históricos ou a xacementos arqueolóxicos de entidade, feito entendible ao ser os motores da xeración de recursos turísticos, e por tanto económicos, dun territorio determinado. No entanto, déixanse á marxe a moitos outros lugares cun patrimonio que posiblemente non sexa relevante dentro desas directrices, pero si para os seus cidadáns e para o resto da sociedade". 
Outra das seccións máis destacadas desenvólvese este mesmo martes, e está dedicada á Teoría Construtiva. Participarán Antonio LafuenteErnest Cañada e Rosa Tera. O procomún, a emancipación do coñecemento ou o empoderamento das comunidades rurais centrarán as súas intervencións. Como escribiu o propio Ernest Cañada, "a maioría da población vese despoxada dos recursos e os territorios que posibilitan a vida. Que podemos facer para resistir e recuperar un maior control social e comunitario?”. Noutra das intervencións macro do congreso, o arqueólogo José Señorán reflexionou sobre os conflitos que se abren "entre quen consideran que a Socialización do Patrimonio Arqueolóxico é clave no desenvolvemento da profesión e nas relacións coa Sociedade, e quen consideran que se están levando a cabo procesos de intrusismo".
A presentación de proxectos galegos ocupará varias das sesións. Ademais da intervención inicial do investigador e activista Fran G. Quiroga, reinvindicando "ante a incapacidade das administracións" o papel "de nós, como cidadanía, na defensa e uso dos nosos comúns, este luns presentárons en Celanova media ducia de análises de caso, algunha ben de actualidade. En Celanova falouse da "loita cidadá en defensa dun uso público e cultural para o Castelo de Monterrei", de "Arquitecturadegalicia.eu, un proxecto para coñecer a arquitectura contemporánea galega", do "Proxecto Cárcere, unha plataforma pola recuperación da antiga prisión provincial", de "Santa Mariña de Augas Santas" ou da "Socialización do Paleolítico nas comarcas orientais de Galicia".
De igual xeito, nos vindeiros días, representantes da cooperativa Cestola na Cachola tratarán "O papel da economía social para potenciar unha cultura accesible á ciudadanía"; e así mesmo Joana Covelo Alonso e Iago Valverde Pérez presentarán o seu proxecto Cartografías Sensibles, de "posta en valor do patrimonio da parroquia de Vincios e da Serra do Galiñeiro". Ademais, Palmira Castro Marcote falará do seu proxecto mimadriña.com, unha “proposta persoal creativa e de acción social” definida como "como facer barquiñas  de papel dende un pequeno pobo e vivir disto e do conto".

luns, 8 de setembro de 2014

Una granja para el futuro, de Rebecca Hosking

Una Granja para el Futuro from Horatiux on Vimeo.
Se trata de una historia real, narrada en primera persona por su realizadora Rebecca Hosking, quien se plantea como proyecto de vida el regreso a su Devon natal para hacerse cargo de la vieja granja familiar. Desde su trayectoria profesional de documentalista realizadora varias películas sobre vida silvestre, Rebecca se pregunta aquí cómo hacer para transformar el establecimiento agrícola de su familia localizado en el Sur de Inglaterra, en una granja de bajo consumo energético más adecuada para un futuro cercano, en el que evidentemente los combustibles fósiles serán cada vez más escasos.

Los subtitulos en español fueron realizados en forma autogestionada por el Movimiento de Transición de la Comarca Andina, Patagonia Argentina.

Para ver la ficha técnica completa y un resumen más detallado de este documental, visitar:
http://sites.google.com/site/sinpetroleo/cine/farmfuture

sábado, 16 de agosto de 2014

María Telo, la abogada de la igualdad


La jurista impulsó durante el franquismo la reforma del Código Civil que acabó con la obediencia de las esposas y con la licencia marital en 1975

Una luchadora en una dictadura, una mujer de convicciones. Una abogada que a base de tenacidad logró lo que parecía imposible: mejorar el estatus jurídico de las españolas en el franquismo, liberarlas de la obligación de obedecer al marido y de contar con su permiso para casi todo. Cosas ahora inimaginables, pero que hace menos de 40 años eran ley: hasta mediados de 1975 las casadas ni siquiera podían abrir una cuenta corriente sin permiso del esposo; en muchas cuestiones eran menores de edad casi al 100%. La artífice de estos cambios, María Telo Núñez (Cáceres, 8 de octubre de 1915), murió el pasado 5 de agosto en Madrid. Esta mujer independiente a la que se le metió “entre ceja y ceja cambiar el Código Civil” se fue con la misma discreción con la que vivió, ajena al oropel. La democracia le concedió algún reconocimiento puntual, pero ningún papel relevante. Su candidatura al Tribunal Constitucional, en 1979, cayó en saco roto.
Telo empezó a los 16 años la carrera de Derecho en Salamanca. “Después del ingreso en la universidad, mi vida ya no fue la misma. Al conocer tan directamente la situación jurídica de la mujer dentro del Código Civil, me sentí tan humillada, tan injustamente tratada, tan vilipendiada, tan nada, que ninguna explicación ni histórica, ni jurídica, ni religiosa, ni humana podían convencerme de que yo exageraba”, relataba en su libro Mi lucha por la Igualdad Jurídica de la Mujer (Aranzadi, 2009). Ese título refleja la batalla de toda su vida.
La llegada de la II República, que instauró el sufragio universal femenino y eliminó trabas laborales para las mujeres, fue un soplo de aire para una joven que quería ser notaria, como su padre, y que —según escribió— se situó “en la línea de Clara Campoamor”, la impulsora del derecho al voto de las ciudadanas, a la que trataría años después.
El franquismo, que metió a la mujer en casa, segó las aspiraciones de Telo. No permitió a las españolas ser notarias —ni muchas otras cosas—, pero ella ganó la oposición al Cuerpo Técnico de Administración Civil del Ministerio de Agricultura en 1944 —“no sin fuertes obstáculos, por considerar aquel tribunal que ninguna mujer debía tener acceso”, escribió—. Y luego debió enfrentar el vacío —“se me asfixiaba, se me quería obligar a realizar labores auxiliares”—. En 1952, se dio de alta en el Colegio de Abogados de Madrid. Abrió despacho, uno de los pocos en manos femeninas en la ciudad.
Funcionaria por la mañana, abogada por la tarde —su bufete estaba especializado en derecho de familia y sucesiones—, madre de familia y a todas horas militante por libre de la causa que abrazó toda la vida. Telo puso en pie la Asociación Española de Mujeres Juristas en 1971 —antes se afilió a la Federación Internacional de Mujeres de Carreras Jurídicas— y peleó hasta conseguir la entrada de letradas en la Comisión General de Codificación, donde ella participó en la reforma del Código Civil franquista. “Se dedicó en cuerpo y alma. Desde el despacho, enviaba sus propuestas a todos los procuradores de Las Cortes”, recuerda la letrada Consuelo Abril, que debutó como pasante en aquel despacho en 1974. Los cambios que impulsó comenzaron a ser realidad en 1975. También participó en los trabajos de la comisión yde codificación sobre el divorcio, aprobado en 1981.
Gracias a la tarea tenaz de Telo —“ha habido años en los que no dormía más de cuatro horas de tanto trabajo”, recordaba ella en este periódico en 2008—, las españolas casadas alcanzaron la plena mayoría de edad jurídica. Pudieron aceptar herencias, abrir cuentas en el banco, trabajar y disponer de su salario sin permiso del marido, ser también cabeza de familia o administrar los bienes gananciales. Grandes pasos que encaminó una mujer de independencia férrea y sin militancia de partido. Quizá eso le privó de una merecida relevancia pública con el regreso de la democracia, pero no la detuvo. Dejó la abogacía con los 80 cumplidos, cuando llevaba mucho tiempo viuda. Hace un lustro sostenía que la plena igualdad entre hombres y mujeres se había alcanzado en el terreno del derecho, pero que en otros campos aún quedaba mucho por hacer.
Se ha ido —con el sueño cumplido de “democratizar la familia” y “sacar a la mujer casada del pozo legal”— una mujer que apenas tiene un par de calles con su nombre, pero que logró mejorar la vida de las demás.

sábado, 14 de xuño de 2014

O prezo da copa do mundo

El periodista Mikkel Jensen liberó el documental grabado durante su estadía en Brasil, luego de su decisión de no cubrir el campeonato mundial de fútbol que comienza esta semana. El profesional acusó a la policía de matar niños para “limpiar” las calles del país carioca.


venres, 30 de maio de 2014

República e Guerra Civil. A construción da memoria

Conferencia de Miguel Anxo Murado. Ciclo «Pasados incómodos: guerra, memoria e historia», organizado por Histagra. Compostela, 7 de abril de 2014. Facultade de Xeografía e HIstoria, Universidade de Santiago de Compostela

venres, 9 de maio de 2014

Quiero irme a casa


Quiero irme a casa é un proxecto de sensibilización baseado na educación para o desenvolvemento dirixido a estudantes de secundaria. Os seus obxectivos son desmontar as falacias interesadas e os prexuízos, humanizar ao outro, ao estranxeiro descoñecido, e fomentar a convivencia e a solidariedade.
É un proxecto realizado pola ONG Mensajeros de la Paz co apoio da Agencia Asturiana de Cooperación al Desarrollo.
Centrado en Xordania, relata a vida de varios rapaces e rapazas, iraquís, palestinos e sirios que están refuxiados nese país.